سیستم RO دیالیز یا تصفیه آب دیالیز:
به دلیل اینکه آب دستگاه دیالیز با بدن بیمار در ارتباط است و اگر آلودگی از هر نوع داشته باشد، زیانهای بیشماری را برای بیمار به دنبال دارد و حتی ممکن است که باعث مرگ او شود، پس اهمیت دستگاه تصفیه آب برای دیالیز بسیار زیاد است.دیالیز برای بیمارانی استفاده می‌شوند که به نارسایی کلیوی دچار هستند. در هنگام دیالیز مقداری آب دیالیز به طور مستقیم با خون فرد بیمار در ارتباط است و با این کار باعث میشود میزان مواد موجود در خون و هموستاز خون تنظیم شود. اما این ارتباط مستقیم می تواند زمینه ساز عفونت باشد چون بیماران دیالیزی سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
در مراکز دیالیز از آب شهری استفاده می‌کنند که این آب ها می‌توانند سطحی و یا زیرزمینی باشند. میکروارگانیسم هایی مانند باکتری های گرم منفی و دیگر باکتری ها، جلبک و همچنین مواد شیمیایی مانند کلر و مواد شیمیایی و ترکیبی دیگری در این آب ها وجود دارد. به همین دلیل سطح حفاظت ایمنی مراکز دیالیز باید بسیار بالا باشد. به همین دلیل تصفیه آب برای دیالیز اهمیت بسیار زیادی دارد.
برای تصفیه آب دیالیز چه روش هایی وجود دارد :
- 1. تعویض یونی با استفاده از نرم کننده های آب (softener) :
اولین قدم برای تصفیه آب این است که سختی را از آب بگیریم. به ویژه گرفتن سختی به دلیل یون هایی مانند کلسیم و منیزیم. در مرحله بعد از حذف کلسیم و کلر عبور آب از فیلتر کربنی می‌باشد که با این کار کلر و کلرامین از آب حذف می‌شوند. بعد از اتمام این مراحل آب را با فشار از یک غشا نیمه تراوا عبور می‌دهند. این غشا سوراخ های بسیار ریزی دارد که باعث میشود مولکول های سبکی مانند اوره، سدیم و کلر از غشا عبور نکنند و از آب جدا شوند. با توجه به طی کردن این مراحل در این روش غلظت مواد محلول آب تا حد زیادی کاهش پیدا میکند.
کلری که برای تصفیه آب استفاده میشود خود به نوعی باعث آلودگی آب می‌گردد. کربن فعال شده نوع خاصی از کربن می‌باشد که به دلیل تخلخل موجود در آن از دیگر انواع کربن متمایز میشود. کربن فعال یکی از بهترین و پر مصرف ترین مواد جذب کننده است و این صفت به دلیل ویژگی های منحصر به فرد آن است. ویژگیهایی مانند کربن فعال که دارای فعالیت بالایی می‌باشد و جذب کنندگی آن ذاتی است. همچنین به دلیل تخلخلی که دارد به همین تمایل زیادی دارد که به فاز جذب شونده متصل شد. حفرات کربن فعال قطر بسیار مناسبی دارند این موضوع باعث میشود که سطح داخل آن قابل دسترسی باشد.
بسته به محدوده و اندازه این حفرات، آن ها را به سه دسته تقسیم می‌کنند :
- حفرات ریز که کمتر از دو نانومتر می باشند
- حفرات متوسط که بین دو و پنجاه نانومتر می باشند
- حفرات بزرگ که بیش تر از 50 نانومتر هستند.
40 درصد از حفره‌هایی که در کربن فعال وجود دارند از نوع بزرگ می‌باشند ( بزرگ تر از 50 نانومتر ) . 40 درصد دیگر مربوط به حفرات ریز می‌باشد ( کم تر از دو نانومتر ). 20 درصد باقیمانده نیز به حفرات ریز مربوط میشود. ( بین دو تا پنجاه نانومتر ). اینکه توزیع حفرات در یک کربن فعال به چه صورت باشد به این بستگی دارد که ماده اولیه آن چه بوده است و به چه روشی تولید شده است. حفرات ریز و متوسط معمولا جذب سطحی مولکول ها را بر عهده دارند. حفرات بزرگ به عنوان محل عبوری برای ماده جذب شونده هستند و با عبور از این حفرات ماده جذب شونده به حفرات ریز میرسد.
فیلترهای کربن مواد آلی و برخی فلزات سنگین که در آب محلول هستند را می‌توانند جذب کنند. همچنین کلر و ترکیبات کلرامین و سایر هالوژن ها را نیز میتواند از آب حذف کند. اما این فیلتر روی نمک ها نمی‌تواند اثرگذار باشد. بستر فیلترهای کربنی نیز مانند رزین ها بستر مناسبی می‌باشد برای تغذیه، تکثیر و رشد باکتری ها. به همین دلیل گندزدایی و پاکسازی میکروبی ضروری و لازم می‌باشد.
- 2. استفاده از مواد غیر یونیزه کننده (deionizers) :
در روش یون زدایی مواد محلول باردار در آب با یون های هیدروکسیل و هیدروژن تعویض می‌شوند. مصرف این یون ها و جایگزینی‌شان به دلیل جلوگیری از مسمومیت با آلومینیوم است. مسمومیت با آلومینیوم عوارضی را مانند بیماری های استخوانی، زوال پیشرونده عصبی و کم خونی را به دنبال دارد. در این روش از انباشتگی سایر یون ها نیز جلوگیری میکند. با برداشتن مواد باردار محلول در آب، این روش میتواند جایگزین روش اسمز معکوس (RO) استفاده شود. همچنین میتواند به عنوان روش خالص سازی آبی باشد که با در ابتدا با روش اسمز معکوس تصفیه شده است.
در رابطه با آلودگی های میکروبی این نکته قابل توجه است که نیاز نیست آب ورودی به دیالیز کاملا استریل باشد. غشای دستگاه های دیالیز خود سد بسیار موثری برای آلودگی های میکروبی می‌باشد.
- 3. روش اسمز معکوس که به اختصار به آن RO می گویند (reverse osmosis)
در بین سه سیستم خالص سازی آب دیالیز که در بالا نام بردیم، روش اول و دوم برای از بین بردن باکتری ها و آندوتوکسین ها مناسب نیستند و آن ها را از بین نمی‌برند و این کار تنها از روش سوم بر می‌آید.
روش اسمز معکوس:
عملکرد دستگاه تصفیه آب اسمز معکوس در دستگاه دیالیز بر اساس عبور آب از غشایی با وزنه هایی بسیار ریز است. این غشا موادی که خنثی هستند را به راحتی از خود عبور دمیده. به همین دلیل وقتی آب را که املاح زیادی دارد از آن عبور می‌دهیم آن را تا حد زیادی تصفیه میکند. در تصفیه آب برای دیالیز، آب را به چند بخش تقسیم می‌کنیم. به جریان آب ورودی خوراک یا feed میگوییم. خوراک خود به دو قسمت تقسیم میشود.
آب تصفیه شده (permeate) و پساب غلیظ (reject یا brine).
دو ظرف در اختیار دارید که در ظرف یک محلول آب و نمک و در ظرف دوم آب وجود دارد. حجم مایع موجود در این دو ظرف با هم برابر است و سطح مایع در آنها یکسان است. این دو ظرف به وسیله یک لوله به هم وصل شده‌اند. حضور سدیم و کلر در ظرف یک و عدم حضور آنها در ظرف دوم یک اختلاف غلظت را بین دو ظرف به وجود می‌آورد که باعث میشود یون های نمک طبق قانون انتشار از ظرف شماره یک به سمت ظرف شماره دو بروند.
یک غشا در میانه لوله و در مسیر عبور یون ها قرار بدهیم دیگر به یون ها اجازه عبور نمی‌دهد. در این صورت برای تنظیم کردن غلظت آب از ظرف دو به سمت ظرف یک میرود. این جابه‌جایی تا زمانی ادامه دارد که ارتفاعی که بر روی ظرف اول اضافه میکند فشاری وارد کند که به آب اجازه ندهد از ظرف دو به ظرف یک بیاید. به این فشار، فشار اسمزی میگویند.
آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
