بررسی دستگاه دیونایزر آزمایشگاهی طبی
دستگاه دیونایزر آزمایشگاهی (Deionizer) یا آب دیونیزه‌ساز، یکی از تجهیزات ضروری در آزمایشگاه‌های پزشکی، شیمی، زیست‌شناسی و صنعتی است که وظیفه آن تولید آب خالص (Deionized Water) از آب شهری یا آب مقطر است. در ادامه به‌صورت دقیق‌تر توضیح می‌دهم
تعریف و عملکرد :
دیونایزر، دستگاهی است که یون‌های محلول در آب (یون‌های مثبت مانند +Na، +Ca و یون‌های منفی مانند -Cl، -SO₄) را حذف می‌کند.
فرآیند آن معمولاً بر پایه‌ی تبادل یونی (Ion Exchange) انجام می‌شود.
اجزای اصلی دستگاه :
رزین کاتیونی (Cation Exchange Resin):
یون‌های مثبت (مثلاً Na⁺، Ca²⁺، Mg²⁺) را با یون‌های H⁺ تعویض می‌کند.
نتیجه: آب اسیدی‌تر می‌شود (به دلیل آزاد شدن H⁺).
رزین آنیونی (Anion Exchange Resin):
یون‌های منفی (مثل Cl⁻، SO₄²⁻، NO₃⁻) را با یون‌های OH⁻ جایگزین می‌کند.
نتیجه: یون‌های H⁺ و OH⁻ با هم ترکیب شده و مولکول آب (H₂O) تشکیل می‌دهند.
فیلترهای پیش‌تصفیه:
برای حذف ذرات معلق، کلر، رسوبات و مواد آلی پیش از ورود آب به رزین‌ها.
هدایت‌سنج (Conductivity Meter):
برای اندازه‌گیری میزان هدایت الکتریکی آب و تعیین خلوص آن.
سیستم جریان و فشار:
برای کنترل جریان آب از میان رزین‌ها و تنظیم فشار مناسب.
خروجی دستگاه :
آبی که از دیونایزر خارج می‌شود:
-فاقد یون‌های محلول است.
-هدایت الکتریکی بسیار پایینی دارد (معمولاً کمتر از 1 µS/cm).
-برای مصارف آزمایشگاهی و پزشکی آب نوع II یا III تولید می‌کند.
(در مقایسه، آب نوع I معمولاً توسط سیستم‌های اسمز معکوس + دیونایزر + فیلتر نهایی تولید می‌شود.)
□ کاربردها در آزمایشگاه‌های پزشکی :
▪︎ تهیه محلول‌ها و معرف‌ها (reagents)
▪︎شست‌وشوی شیشه‌آلات و ابزار دقیق
▪︎تغذیه دستگاه‌های آنالیزور بیوشیمی، هماتولوژی، الکترولیت و غیره
▪︎رقیق‌سازی نمونه‌ها و کنترل‌ها
▪︎استفاده در اتوکلاوها و سیستم‌های بخار
⚠️ نگهداری و نکات مهم :
▪︎ رزین‌ها پس از مدتی اشباع می‌شوند و باید احیا (Regeneration) یا تعویض شوند.
▪︎احیای رزین کاتیونی با اسید (مثلاً HCl) و رزین آنیونی با باز (مثلاً NaOH) انجام می‌شود.
▪︎آب ورودی باید فاقد کلر آزاد زیاد باشد، چون به رزین‌ها آسیب می‌زند.
▪︎در دستگاه‌های مدرن، رزین‌ها به‌صورت کارتریجی (Cartridge) تعویض می‌شوند.
انواع دستگاه‌های دیونایزر
دیونایزر دستی (ساده): فقط رزین تبادل یونی دارد.
دیونایزر ترکیبی (RO + DI): ابتدا با اسمز معکوس (RO) بیشتر یون‌ها حذف می‌شوند و سپس با رزین، خلوص نهایی حاصل می‌شود.
دیونایزر با کنترل خودکار هدایت: میزان خلوص آب را مانیتور و در صورت افت کیفیت هشدار می‌دهد.
دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی
آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی
گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران
@sahandbme
