ساختار دستگاه الکترولیت آزمایشگاهی و تعمیرات آن
معرفی دستگاه
الکترولیت آنالایزر (Electrolyte Analyzer) دستگاهی است که در آزمایشگاه‌های پزشکی و تشخیص طبی برای اندازه‌گیری غلظت یون‌های اصلی در مایعات زیستی مانند خون، سرم، پلاسما یا ادرار استفاده می‌شود. این دستگاه با استفاده از فناوری الکترودهای انتخابی یون (ISE) و تحلیل سیگنال‌های الکتریکی، اطلاعات دقیقی درباره تعادل الکترولیتی بدن ارائه می‌دهد.
یون‌های اندازه‌گیری‌شده توسط دستگاه:
• سدیم (Na⁺)
• پتاسیم (K⁺)
• کلر (Cl⁻)
• کلسیم (Ca²⁺) (در برخی مدل‌ها)
• بیکربنات (HCO₃⁻) (در مدل‌های پیشرفته‌تر)
اجزای اصلی دستگاه:
• الکترودهای انتخابی یون (ISE)
• برای هر یون، یک الکترود اختصاصی وجود دارد.
• الکترودها نسبت به غلظت یون مربوطه حساس بوده و ولتاژ تولید می‌کنند.
• پمپ نمونه (Sample Pump)
• انتقال حجم کمی از نمونه به الکترودها.
• مسیر جریان سیال
• شلنگ‌ها و کانال‌های داخلی برای هدایت نمونه، محلول‌های شستشو، و کالیبراسیون.
• محفظه نمونه (Sample Port)
• محل ورود نمونه با سرنگ یا کاپ مخصوص.
• محلول‌های کالیبراسیون و کنترل کیفیت
• استانداردسازی عملکرد الکترودها برای حفظ دقت.
• سیستم شست‌وشو
• جلوگیری از آلودگی و انسداد مسیرهای داخلی.
• پردازشگر داخلی (CPU)
• تبدیل ولتاژ به مقدار کمی غلظت (mmol/L).
• نمایشگر لمسی / دکمه‌ای و پرینتر داخلی (در برخی مدل‌ها)
• نمایش و چاپ نتایج.
نحوه عملکرد دستگاه:
• نمونه خون یا سرم در دستگاه قرار می‌گیرد.
• پمپ، مقدار مشخصی از نمونه را به سمت الکترودها هدایت می‌کند.
• الکترودها ولتاژ تولید کرده که متناسب با غلظت یون مربوطه است.
• پردازشگر، ولتاژ را آنالیز و به غلظت یون تبدیل می‌کند.
• نتایج نمایش داده شده و در صورت نیاز چاپ می‌گردند.
برنامه نگهداری دستگاه:
⏰ نگهداری روزانه
• اجرای کالیبراسیون اتوماتیک (Auto Calibration)
• شستشوی مسیر نمونه با محلول مخصوص (Auto Clean)
• بررسی سطح و تاریخ انقضای محلول‌های مصرفی
• تمیز کردن سطح خارجی دستگاه با پارچه تمیز و مرطوب
???? نگهداری هفتگی
• بررسی وضعیت سلامت شلنگ‌ها و مسیرهای نمونه
• بررسی عملکرد دقیق الکترودها
• تمیز کردن دقیق محفظه نمونه
????️ نگهداری ماهانه / دوره‌ای
• تعویض محلول‌های کالیبراسیون و کنترل کیفیت
• اجرای کالیبراسیون دستی برای افزایش دقت
• بازبینی سیستم داخلی و فن تهویه (توسط تکنسین مجاز)
• پاکسازی کامل سیستم شست‌وشو
• تعویض فیلترها (در صورت وجود)
خطاهای رایج و رفع آن‌ها:
در ادامه خطاهای رایج دستگاه الکترولیت آنالایزر به‌صورت متنی و توصیفی کامل (بدون جدول) ارائه شده‌اند تا بتوانی به راحتی از آن‌ها در دفترچه یا مستندات خود استفاده کنی:
1. خطای الکترود سدیم، پتاسیم یا کلر (Na⁺ / K⁺ / Cl⁻ Electrode Error)
این خطا زمانی رخ می‌دهد که الکترود مربوطه (مثلاً الکترود پتاسیم) به درستی پاسخ ندهد.
دلایل احتمالی: آلودگی سطح الکترود، خشک شدن آن، یا پایان عمر مصرفی.
راه‌حل: الکترود را با محلول مخصوص تمیز کنید، در صورت خشک شدن آن را در محلول نگهداری مخصوص قرار دهید، و اگر مشکل باقی ماند، تعویض شود.
2. خطای کالیبراسیون (Calibration Failed)
دستگاه قادر به انجام کالیبراسیون خودکار یا دستی نیست.
دلایل احتمالی: محلول کالیبراسیون تاریخ‌گذشته یا تمام شده، گرفتگی مسیرها، یا مشکل در عملکرد پمپ.
راه‌حل: محلول کالیبراسیون را تعویض کنید، شلنگ‌ها را بررسی و تمیز نمایید، پمپ را تست کرده و در صورت لزوم تعویض کنید.
3. خطای عدم مکش نمونه (Sample Error / No Sample Detected)
نمونه وارد دستگاه نمی‌شود یا سیستم آن را شناسایی نمی‌کند.
دلایل احتمالی: انسداد مسیر نمونه، نقص در پمپ یا خطای در محفظه نمونه‌گیری.
راه‌حل: مسیرها را تمیز کرده، از سرنگ یا کاپ استاندارد استفاده نمایید، عملکرد پمپ بررسی شود.
4. نوسان یا غیرواقعی بودن نتایج (Fluctuating / Inaccurate Results)
نتایج تست به صورت متغیر و غیرقابل اعتماد ظاهر می‌شوند.
دلایل احتمالی: آلودگی الکترود یا مسیر نمونه، محلول کنترل کیفیت خراب، یا پایان عمر الکترودها.
راه‌حل: مسیر نمونه را شستشو دهید، از محلول QC جدید استفاده کنید، در صورت نیاز الکترود را تعویض کنید.
5. تشخیص لخته یا گرفتگی در مسیر (Sample Clot Detected)
دستگاه نمی‌تواند نمونه را مکش کند و هشدار گرفتگی می‌دهد.
دلایل احتمالی: وجود لخته در نمونه یا خشک شدن باقیمانده‌های نمونه قبلی در مسیر.
راه‌حل: از نمونه تازه و هموژن استفاده کنید، مسیر نمونه را با محلول شستشو پاکسازی کنید.
6. خطای پمپ یا خطای جریان سیال (Pump / Flow Error)
عملکرد پمپ دچار اختلال شده یا مسیر سیال درست کار نمی‌کند.
دلایل احتمالی: خرابی موتور پمپ، پارگی یا مسدود شدن شلنگ‌ها.
راه‌حل: عملکرد پمپ تست شود، شلنگ‌ها بررسی و در صورت لزوم تعویض شوند.
7. نشتی مایعات از دستگاه (Liquid Leak Detected)
مایع از قسمت زیرین یا پشتی دستگاه نشت می‌کند.
دلایل احتمالی: شلنگ پاره یا جداشده، نشتی در شیر برقی یا مسیرهای داخلی.
راه‌حل: دستگاه را خاموش کرده، منبع نشتی را شناسایی و قطعه معیوب را تعویض کنید.
8. خطای پرینتر یا عدم چاپ نتایج (Printer Error / No Print)
پرینتر دستگاه کار نمی‌کند یا کاغذ چاپ وجود ندارد.
دلایل احتمالی: تمام شدن کاغذ، قطعی در کابل اتصال یا ایراد در برد پرینتر.
راه‌حل: کاغذ را تعویض کنید، اتصالات پرینتر را بررسی کرده و در صورت نیاز با تعمیرکار تماس بگیرید.
9. خطای نمایشگر یا تاچ اسکرین (Display / Touch Error)
صفحه‌نمایش دستگاه قفل شده یا پاسخ نمی‌دهد.
دلایل احتمالی: خطای نرم‌افزاری یا آسیب در برد الکترونیکی.
راه‌حل: دستگاه را خاموش و مجدداً روشن کنید. اگر مشکل باقی ماند، با پشتیبانی تماس بگیرید.
10. شناسایی نشدن الکترود (Electrode Not Detected)
دستگاه نمی‌تواند یکی از الکترودها را تشخیص دهد.
دلایل احتمالی: قطع بودن اتصال الکترود، خراب بودن کانکتور یا برد مربوطه.
راه‌حل: اتصال کابل بررسی شود، الکترود جدا و مجدداً متصل شود، در صورت تداوم مشکل، الکترود یا کابل تعویض شود.
نکات مهم ایمنی و فنی
• از محلول‌های معتبر و مخصوص همان مدل استفاده شود.
• هر روز دستگاه باید کالیبره شود (خودکار یا دستی).
• الکترودها هنگام خاموشی طولانی در محلول نگهدارنده قرار بگیرند.
• دستگاه در محیط خشک، خنک، بدون گرد و غبار نگهداری شود.
• نمونه‌های همولیز یا لیپمیک می‌توانند موجب خطا شوند.
نتیجه‌گیری
نگهداری صحیح و منظم از دستگاه الکترولیت آنالایزر، نقشی حیاتی در دقت نتایج، افزایش عمر مفید دستگاه و کاهش هزینه‌های تعمیر دارد. تکنسین‌های آزمایشگاه باید برنامه‌های نگهداری روزانه، هفتگی و ماهانه را طبق دستورالعمل انجام دهند و در صورت مشاهده خطا، اقدامات لازم را برای عیب‌یابی انجام دهند یا با پشتیبانی فنی تماس بگیرند.
دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی
آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی
گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران
@sahandbme
