لیزرهای فرکشنال (Fractional Lasers)
نه یک نوع لیزر مستقل، بلکه یک روش تابش است.
به جای تابش به کل سطح پوست، نور را به صورت ستون‌های میکروسکوپی اعمال می‌کند.
فرکشنال CO2 و فرکشنال Er:YAG از رایج‌ترین‌ها هستند.
کاربرد: جوانسازی، اسکار، لک، منافذ باز
ساختار لیزر فرکشنال:
ساختار و ساختمان لیزر فرکشنال (Fractional Laser) به گونه‌ای طراحی شده که نور لیزر را به الگوی میکروسکوپی از پرتوهای نازک تقسیم کند تا به صورت نقاط یا ستون‌های ریز روی پوست تابیده شود، نه به‌صورت یکنواخت. این ساختار باعث کاهش آسیب به بافت اطراف و افزایش سرعت ترمیم میشود.
در ادامه، به‌طور دقیق ساختار آن را توضیح می‌دهم:
1. منبع لیزر (Laser Source) :
نوع لیزر مورد استفاده در فرکشنال می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
CO₂ فرکشنال: با طول موج 10,600 نانومتر، برای نفوذ عمیق‌تر و تبخیر بافت
Er:YAG فرکشنال: با طول موج 2940 نانومتر، برای لایه‌برداری سطحی‌تر
2. سیستم تقسیم پرتو (Beam Splitter/Grid Optics) :
این بخش اصلی‌ترین تفاوت لیزر فرکشنال با لیزرهای معمولی است.
عملکرد:
پرتو اصلی لیزر را به صدها یا هزاران ستون ریز نور (Microbeams یا Microscopic Thermal Zones – MTZs) تقسیم می‌کند.
هر ستون باعث ایجاد زخم‌های ریز کنترل‌شده در پوست میشود، در حالی‌که بافت اطراف دست‌نخورده باقی می‌ماند.
3. سیستم اسکنر (Scanner System) :
پرتوهای تقسیم‌شده را با الگوی خاص (مربع، دایره، مارپیچ) روی ناحیه مورد نظر حرکت می‌دهد.
اسکنر با دقت بالا محل و شدت تابش را کنترل می‌کند تا یکنواختی و ایمنی بالا حفظ شود.
4. سیستم خنک‌کننده (Cooling System) :
برای کاهش درد و جلوگیری از سوختگی:
ممکن است هوا سرد یا ژل خنک‌کننده استفاده شود.
در برخی مدل‌ها از کریو (Cryo) داخلی برای خنک‌سازی پوست بهره گرفته میشود.
5. رابط کاربری و کنترل :
دستگاه دارای پنل کنترلی است که پزشک می‌تواند:
عمق نفوذ ستون‌ها
شدت انرژی
فاصله بین ستون‌ها
تعداد شات‌ها در هر منطقه
را تنظیم کند.
نکته مهم درباره عملکرد:
در لیزر فرکشنال برخلاف لیزرهای سنتی که کل سطح پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهند، تنها بخشی از پوست هدف قرار می‌گیرد. این ساختار باعث:
تحریک کلاژن‌سازی عمیق‌تر
کاهش ریسک عوارض و مدت نقاهت کوتاه‌تر
میشود.
یک نمودار ساده از اجزای داخلی لیزر فرکشنال :
در لیزر فرکشنال، مانند هر دستگاه پزشکی-زیبایی، مشکلات فنی و نیاز به نگهداری منظم وجود دارد. در ادامه رایج‌ترین مشکلات و نکات نگهداری این دستگاه را آورده‌ام:
مشکلات رایج لیزر فرکشنال:
1. افت توان لیزر (کاهش انرژی خروجی)
علت: فرسودگی منبع لیزر (مثلاً لوله CO2)، آلودگی اپتیک‌ها، یا اشکال در تراز پرتو
پیامد: اثربخشی درمان کم میشود، نتایج نامطلوب یا غیریکسان
2. خرابی سیستم خنک‌کننده :
علامت: افزایش دمای هندپیس یا درد شدید بیمار
علت: گرفتگی مسیرهای خنک‌کننده، نشت مایع، خرابی فن یا کمپرسور
3. اختلال در سیستم اسکنر یا اپتیک‌ها :
علامت: پرتوها به صورت نامنظم، ناقص یا با الگوی غلط تابیده می‌شوند
علت: خطا در موتور اسکنر، کثیفی یا آسیب به آینه‌ها یا لنزها
4. خطاهای نرم‌افزاری یا کالیبراسیون نادرست :
علامت: نمایش ارور، قطع عملکرد ناگهانی، تغییر نامنظم در شدت تابش
علت: آپدیت ناقص نرم‌افزار یا خرابی حسگرها
5. ساییدگی یا خرابی هندپیس :
علت: استفاده طولانی یا ضربه
نتیجه: کاهش دقت تابش یا تماس ضعیف با پوست
نکات نگهداری لیزر فرکشنال:
1. تمیز کردن روزانه اپتیک‌ها و هندپیس
استفاده از پارچه میکروفایبر و محلول مناسب برای لنز
از تماس مستقیم با دست یا الکل صنعتی خودداری شود
2. کالیبراسیون منظم دستگاه :
به‌صورت ماهانه یا هر ۳ ماه، بسته به توصیه سازنده
اطمینان از خروجی دقیق انرژی و عمق نفوذ پرتو
3. بازرسی و تعویض منبع لیزر یا لامپ‌ها (در مدل CO2) :
هر 1–2 سال (بسته به ساعات کارکرد)
فرسودگی لوله CO2 یا کریستال لیزر باعث افت شدید کارایی میشود
4. کنترل سیستم خنک‌کننده :
بررسی سطح مایع خنک‌کننده، تمیزی فیلتر هوا و عملکرد فن‌ها
در مدل‌های هوا خنک (Air-Cooled) باید مسیر هوا مرتب پاک‌سازی شود
5. بروزرسانی نرم‌افزار و بررسی ارورها :
استفاده از نسخه رسمی
نگهداری لاگ‌های خطا برای بررسی دقیق توسط تیم فنی
دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی
آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی
گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران
@sahandbme
