بررسی تعمیر و نگهداری چراغ یونیت دندانپزشکی
چراغ یونیت باید دارای نوری سرد ، متمرکز و شدید باشد. شدت نور در یونیت دندانپزشکی وابسته به لامپ استفاده و منعکس کننده یا رفلکتور است که در پشت لامپ قرار میگیرد. شدت نور خروجی از چراغ باید در محدوده ۸۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ لوکس قابل تنظیم باشد.
رنگ نور چراغ باید مانند نور آفتاب باشد و نور تابیده شده چراغ فقط محیط دهان را روشن کند و تقریباً یک مستطیل ۱۰ در ۱۵ سانتی متر باشد نور ناکافی و زرد رنگ باعث خستگی مفرط چشم دندانپزشک می گردد. همچنین در مقابل پاشیدن آب تا حد مناسبی باید ایمن باشد دارای کلید خاموش روشن و تنظیم کننده تغییر شدت نور باشد. سیستم فرمان خاموش روشن نمودن چراغ یونیت در برخی از یونیت های دندانپزشکی جدید به واسطه عبور دست از جلوی چراغ صورت می پذیرد.
در این نوع چراغ سنسوری از نوع مادون قرمز که به حرارت پوست بدن حساس است استفاده شده است. این سنسور امواج گسیل شده از پوست بدن که به صورت حرارتی می باشند را آشکار نموده و فرمانی را به واسطه مدار الکترونیکی به لامپ ارسال مینماید که منجر به روشن و خاموش شدن چراغ یونیت می گردد.
مداری که به منظور تنظیم شدت نور تولید شده توسط لامپ در چراغ یونیت دندانپزشکی استفاده می گردد معمولاً دیمر می باشد. مدار دیمر متشکل از قطعات الکترونیکی شامل تریاک، دیاک، خازن، تعدادی مقاومت و یک پتانسیومتر به عنوان مقاومت قابل تنظیم میباشد که در دسترس پزشک یا کاربر یونیت قرار میگیرد قطعه آسیب پذیر مدار دیمر معمولاً پتانسیومتر است به لحاظ اینکه جریان کل مصرف کننده از تریاک موجود در مدار دیمر عبور نماید این قطعه نیز پس از پتانسیومتر، آسیب پذیرترین قطعه الکترونیک قدرت در مدار گفته باشد.
تریاک قطعه ای سه پایه با قابلیت می شده ، اتصال به هیت سینک یا رادیاتور است است که دارای دو ترمینال اصلی و یک ترمینال تحریک به نام گیت می باشد. یکی از انواع پرمصرف این المان دارای شماره فنی (BT139) می باشد. در صورتی که به سوختن این قطعه شک داشته باشیم، بهترین راهکار تعویض آن با نمونه ای مشابه می باشد. مدار دیمر با استفاده از مکانیزم تغییر زاویه آتش ولتاژ متناوب مقدار انرژی موثر و متوسط تحویلی به مصرف کننده که در اینجا لامپ میباشد را تغییر داده و تنظیم می نماید و منجر به تغییر شدت لوکس نوری تولید شده توسط لامپ می گردد.
سیستم ساده تری که منجر به تغییر شدت نور تولید شده توسط لامپ می گردد، استفاده از پتانسیومتر سری شده با مصرف کننده می باشد. در این حالت معمولاً ولتاژ تامین کننده انرژی مورد نیاز لامپ DC بوده و به واسطه سری قرار گرفتن پتانسیومتر به عنوان مقاومت قابل تنظیم در مدار با لامپ، مقدار مقاومت قرار گرفته در مدار سری شده با مصرف کننده را تغییر داده و انرژی تحویل داده شده به آن را کنترل و تنظیم می.نماید این سیستم بهینه نبوده و به لحاظ مصرف زیاد انرژی توسط پتانسیومتر برای تنظیم شدت نور لامپ توصیه نمی گردد. اما برخی از شرکت های تولید کننده از این سیستم برای تنظیم شدت نور لامپ استفاده نمایند. می چراغ ها دارای دو تیپ ولتاژی DC یاac می باشند و کنترل چراغ یونیت توسط دکمه هایی که بر روی میز پزشک و دستیار قرار دارد نیز میسر است
همانگونه که در تصویر دیده می شود، لامپ مورد استفاده در چراغ ،یونیت معمولا در نوع هالوژن تنگستنی است.
در هنگام نصب این نوع لامپ، توجه داشت که ترجیحا نباید جدار حباب لامپ را با دست لمس نمود؛ زیرا چربی دست به جا مانده روی حباب شیشه ای منجر به تجمع الکتریسیته ساکن بر روی محل مذکور گردیده و اثر یاد شده باعث سوختن زودهنگام لامپ خواهد شد.
در نمای دیده شده از تصویر ، قطعه تو گودی دیده می شود که پشت لامپ قرار گرفته و وظیفه تنظیم شدت نور لامپ را به عهده دارد. از آنجائیکه قطعه مذکور به پیچ مکانیکی در دسترس کاربر در بیرون چراغ متصل و کوپل گردیده است لذا کاربر با چرخش پیچ ،مذکور محدوده تابش نور لامپ بر روی منعکس کننده نور یا رفلکتور را تغییر خواهد داد که این امر موجب تنظیم و تغییر شدت نور خروجی از کاسه چراغ خواهد گردید
در تصویر قطعه ای دیده می شود که دارای قسمت قرمز رنگی است و به بدنه فلزی نگهدارنده لامپ متصل است. این قطعه «بانام ترمو فیوز یا فیوز حرارتی گرمای تولید شده در لامپ را دریافت می نماید و زمانی که دمای لامپ از حد مجاز فراتر رود، جریان برق ورودی به لامپ را محدود یا قطع می نماید. ترموفیوز مذکور نقش کلید ایمنی را دارد و در مواقعی که فن خنک کننده چراغ یونیت دندانپزشکی عملکرد مناسبی در کاهش دمای لامپ هالوژن نداشته باشد، بواسطه قطع جریان الکتریکی ورودی به لامپ از سوختن آن جلوگیری خواهد نمود. فیوز مذکور پس از کاهش دمای چراغ مجدد به حالت عادی بازگشته و اجازه روشن شدن لامپ را مقدور می سازد. از لحاظ الکتریکی ترمو فیوز با لامپ به صورت سری بسته می شود که بتواند بعنوان کلید ایمنی و حفاظتی عمل کرده و جریان برق ورودی به لامپ را در مواقع بحران محدود و قطع نماید. درصورتی که لامپ سالم ،باشد اما روشن نشود ایراد احتمالی می تواند ناشی از ترمو فیوز باشد البته مدار الکتریکی کنترل شدت نور لامپ نیز باید بررسی گردد. روش ارزیابی عملکرد ترمو فیوز با استفاده از تست اتصال کوتاه مولتی متر مقدور می گردد
در تصویر نمای از فن خنک کننده لامپ دیده می شود.
از آنجائیکه ذات لامپهای تنگستن هالوژنی ضمن ایجاد نوری با لوکس ،زیاد متاسفانه تولید گرمای قابل توجه نیز میباشد از این رو این گونه لامپها نیاز به سیستم خنک کنندهای قوی دارند؛ استفاده از فن هوا در ساختار ،چراغ یکی از راهکارهای متداول است.
درصورتی که عملکرد فن خنک کننده لامپ مختل گردد، سوئیچ ایمنی بنام ترموفیوز” که در توضیحات تصویر قبلی به آن اشاره گردید، نقش حفاظتی خود را در برابر سوختن لامپ ایفا می نماید.
روش ارزیابی عملکرد فن مذکور با استفاده از تست اهم مولتی متر مقدور می.گردد مقاومت اهمی سیم پیچ های فن ،سالم باید در محدوده چند اهم تا چند ده اهم باشد؛ نه و چند ده کیلو اهم. در صورتیکه مقدار مقامت اهمی فن در حدود چند ده کیلو اهم اندازه گیری شود فن مذکور نیم سوز شده است؛ که لازم است نسبت به تعویض و جایگزینی با نمونه سالم و مشابه اقدام نمود.
همانگونه که در تصویر دیده می شود، قطعه ای تصویر در مسیر کانون منعکس کننده نور در چراغ دیده می شود که منجر به کاهش پرتوهای پراکنده تولید شده می گردد.
یکی از ایرادات احتمالی مربوط به عدم روشن شدن ،چراغ مربوط به سولفاته شدن کنتاکت های کلید مستقر در بدنه چراغ است که نیاز است نسبت به تعویض آن با کلید مشابه از لحاظ ساختار و مشخصات الکتریکی مناسب اقدام نمود.
در برخی موارد به منظور رفع ایراد الکتریکی کلید مذکور، می توان با استفاده از اسپری کنتاکت شور که در بازار معمولا بنام اسپری ناهید شناخته می شود نسبت به شستشوی داخلی کلید اقدام نمود. این اسپری در دو نوع خشک و روغنی تولید شده است.
