بررسی دستگاه الکتروکوتر
جلوگیری از خونریزی حین عمل جراحی علاوه بر آن که برای بیمار امری ضروری و حیاتی است، به جراح این امکان را می‌دهد تا موضع عمل را به راحتی مشاهده نماید. یکی از روش‌های کنترل و توقف خونریزی استفاده از دستگاه الکتروکوتر است. لغت Cauterization در پزشکی به عمل سوزاندن عروق و یا قسمتی از بافت که دچار خونریزی شده گفته میشود. دستگاهی که این عمل را انجام می‌دهد، دستگاه الکتروکوتر نام دارد. از این دستگاه در دو حالت الکتروکوتر بای پولار و مونوپولار استفاده میشود. در ادامه به اصول کار، موارد استفاده و نحوه استفاده از این دستگاه خواهیم پرداخت.
دستگاه الکتروکوتر چیست؟
کوتریزاسیون به فرآیندی اطلاق میشود که در آن یک جریان مستقیم یا متناوب از یک الکترود عبور می‌کند و سبب ایجاد گرما میشود. سپس گرمای حاصل از الکترود برای دستیابی به هموستاز یا ایجاد برش به بافت مدنظر اعمال میشود. به عبارتی این دستگاه یک جریان الکتریکی فرکانس بالا را تولید می‌کند و این گرما از طریق یک الکترود به موضع جراحی ارسال شده و باعث میشود بافت هدف در اثر حرارت، خشک و سوزانده شود. از این روش برای سوزاندن و بستن رگ‌های خونی و توقف خونریزی و همچنین ایجاد برش حین جراحی استفاده می‌کنند. از مزایای استفاده از الکتروکوتر برای برش به جای چاقوی جراحی مکانیکی، قابلیت همزمان برش و انعقاد در ناحیه جراحی و همین طور افزایش سرعت کار می‌باشد.
اجزای دستگاه الکتروکوتر
ژنراتور یکی از اجزای مهم این دستگاه است که تامین کننده انرژی لازم برای انعقاد و برش می‌باشد. از طرفی این دستگاه دارای دو الکترود است که به ژنراتور متصل می‌شوند. یکی از آن‌ها الکترود فعال است که برای اعمال گرما و جریان به موضع مدنظر استفاده میشود. این الکترود، جریان خروجی از ژنراتور را به محل جراحی انتقال می‌دهد. الکترود دیگر نیز سبب برگشت جریان به دستگاه میشود.
اساس کار دستگاه الکتروکوتر
اساس کار دستگاه الکتروکوتر آن است که جریان الکتریکی از طریق کابل‌های مربوطه و الکترود فعال به بدن بیمار منتقل میشود و عمل سوزاندن یا برش را انجام می‌دهد. سپس جریان الکتریکی از طریق الکترود برگشتی یا Return Electrode به دستگاه باز می‌گردد (ماندن جریان در بدن با سوختگی همراه خواهد بود).
در دستگاه‌های الکتروسرجری جدید از امواج با فرکانس بالای رادیویی (RF) استفاده می‌کنند. دستگاه‌های الکتروکوتر RF نسبت به کوترهای قدیمی، برش دقیق‌تری ایجاد می‌کنند، به بافت سالم آسیب کمتری می‌زنند، درد و خونریزی را کم نموده و در نهایت کاهش اسکار را به همراه خواهند داشت.
انواع الکتروکوتر
۱- الکتروکوتر مونوپلار (تک قطبی)
در سیستم الکتروکوتر مونوپلار جریان از طریق الکترود یا قلم کوتری به موضع جراحی منتقل شده و پس از ایجاد انعقاد و برش توسط پلیت کوتری از بدن بیمار خارج میشود و به دستگاه بازمیگردد. در حقیقت همان جریانی که از دستگاه الکتروکوتری به الکترود یا قلم جهت انجام فرآیند منتقل می‌گردد، می‌بایست از طریق الکترود برگشتی (پلیت کوتری) خارج گردد. اما چون الکترود یا قلم الکتروکوتر مونوپولار، سطح مقطع بسیار کوچکتری نسبت به پلیت کوتری دارد، چگالی جریان بسیار بزرگتر خواهد بود. نتیجه اختلاف چگالی بین دو الکترود ایجاد گرما و حرارت و بروز آن به شکل انعقاد یا برش بافت خواهد بود. الکتروکوتر مونوپولار در طیف وسیعی از جراحی‌ها مورداستفاده قرار میگیرد.
برای انتقال جریان در الکتروکوتر مونوپولار دو راه وجود دارد:
- فشار پدال پایی متصل به دستگاه تا جریان وصل شود ( پدال آبی برای انعقاد یا سوزاندن و پدال زرد برای کات یا برش)
- فشار دکمه‌های روی هندپیس که برای راحتی جراح روی قلم تعبیه شده و با فشردن آن‌ها جریان برقرار میشود (دکمه آبی برای انعقاد یا سوزاندن و دکمه زرد برای کات یا برش)
۲-الکتروکوتر بای پولار (دوقطبی)
در مواردی که خونریزی کم و محل جراحی نزدیک به ارگان‌های حساس و حیاتی همچون اعصاب می‌باشد، سعی میشود که از حداقل قدرت الکتریسیته برای کنترل خونریزی استفاده شود تا کمترین صدمه به بافت‌های مجاور وارد شود. بنابراین از روش الکتروکوتر بای پولار استفاده میشود که در آن صفحه کوتری (برای برگشت جریان) حذف می‌گردد و در واقع ابزار ورود جریان به بافت، خروج جریان را نیز به عهده میگیرد.
در الکتروکوتر بای پولار از یک ابزار دوقطبی (پنست بای پولار) استفاده میشود که یک شاخه از آن برای ورود جریان و دیگری برای برگشت استفاده میشود. به این ترتیب دو سر ابزار در دو سوی محل خونریزی با فاصله کم نسبت به یکدیگر قرار گرفته و عمل انعقاد یا برش بافت با فشار پدال و انتقال جریان انجام میگیرد.
در این روش انتقال جریان به دو صورت قابل انجام می‌باشد:
- فشار پدال پایی متصل به دستگاه تا جریان وصل و منتقل گردد (پدال آبی برای انعقاد یا سوزاندن و پدال زرد برای کات یا برش)
- به صورت اتوماتیک که در این مدل همزمان با نزدیک شدن دو لبه الکترود، وقتی فاصله مناسب باشد جریان اثر خود را بر جا خواهد گذاشت.
البته باید دقت کرد که در الکتروکوتر بای پولار ابزار روی پوست و یا زخم قرار نگیرد، چون سوختگی ایجاد می‌کند.
موارد استفاده از دستگاه الکتروکوتر
از الکتروکوتر و خاصیت هموستاتیک آن میتوان برای عموم جراحی‌ها از جمله جراحی‌های باز و آندوسرجری عمومی، زنان، ارتوپدی، قلب و عروق، مغز و اعصاب، گوش و حلق و بینی و همچنین جراحی‌های پوست و زیبایی برای سوزاندن، برداشتن و ترمیم زائده‌های پوستی استفاده کرد.
- در جراحی‌های چشم، پوست و زنان با توجه به حساسیت و ظرافت از دستگاه‌های الکتروکوتر خاصی استفاده میشود.
- استفاده از گاز آرگون در دستگاه‌های جدید باعث میشود که هموستاز در اندام‌های دارای عروق زیاد با خونریزی فعال سریع تر انجام گردد. از گاز آرگون برای کنترل خونریزی در بافت‌هایی مانند مغز استخوان، ریه و عضله بسیار استفاده میشود.
برداشتن خال با دستگاه الکتروکوتر
از الکتروکوتر برای سوزاندن زگیل‌ها، خال‌ها، کک و مک، لکه‌ها و همچنین برای بازسازی جای زخم استفاده می‌کنند. این تکنیک با حداقل خونریزی، بدون ایجاد اسکار و با بهبود سریع نتایج زیبایی بسیار خوبی را ارائه می‌دهد.
نحوه کار با الکتروکوتر
- برای استفاده از دستگاه الکتروکوتر ابتدا باید دستگاه به منبع برق شهری وصل باشد که تغذیه اصلی از آن صورت میگیرد.
- با توجه به محل استفاده و نوع جراحی، شدت جریان موردنیاز برای سوزاندن و همچنین برش به طور تقریبی تنظیم می‌گردد.
- صفحه پلیت کوتری در صورت استفاده از الکتروکوتر مونوپولار زیر بدن بیمار در محل‌های مخصوص نصب می‌گردد و از طریق کابل رابط به سوکت دستگاه متصل میشود.
- قبل از شروع جراحی، دستگاه الکتروکوتر تست میشود تا چنانچه نقصی وجود داشته باشد، رفع گردد.
- پس از ضدعفونی (پرپ) و پوشش بیمار با شان‌های استریل (استریل دریپ ها ) و آماده شدن میز جراحی، قلم کوتری (الکترود مونوپولار) به دستگاه وصل میشود.
- در این زمان نیز برای اطمینان کامل از ایمنی دستگاه، سیستم کوتری امتحان و آماده استفاده میشود.
- در صورت استفاده از الکتروکوتر بای پولار، نیاز به نصب صفحه پلیت نبوده و تنها کابل که خود دو مسیر برای رفت و برگشت جریان دارد، جایگزین دو کابل قلم کوتر و پلیت میشود.
