دستگاه TENS و کاربرد آن در فیزیوتراپی

الکتروتراپی یک شیوه درمانی در طب فیزیکی است که در آن از الکترودهای خاصی استفاده شده تا از طریق تحریک عضلات، این بافت تقویت و حفظ شود. الکترو تراپی در فیزیوتراپی با کمک به تسریع روند بهبودی و توانبخشی عضلات و مفاصل آسیب‌دیده و تحت ‌فشار، مؤثر و مفید واقع می‌شود. الکتروتراپی از طریق مسدود کردن مسیر پیام‌های درد به سمت مغز، میزان درد را کاهش می‌دهد. بعلاوه این روش درمانی گردش خون را افزایش داده بنابراین تورم کاهش و روند ترمیم بهبود می‌یابد. الکتروتراپی TENS، تحریک الکتریکی عضله (EMS)، میکروکارنت (ریز جریان) و اینترفرنشیال (درمان تداخلی) انواع مختلف الکتروتراپی هستند و از میان این روش‌های درمانی روش تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) رایج‌ترین شیوه الکتروتراپی است. جهت به‌کارگیری روش‌های درمانی گوناگون از انواع امواج الکتریکی استفاده می‌شود. برای درمان بسیاری از بیماری‌ها می‌توان از بیش از یک شیوه الکتروتراپی بهره‌گیری نمود. به ‌منظور کاهش درد می‌توان هر یک از دستگاه‌ها را به کار برد و ممکن است تعیین اینکه که کدام نوع از الکتروتراپی برایتان مناسب‌تر است دشوار باشد.

تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست یا دستگاه TENS یک روش درمانی رایج جهت کاهش درد است که در آن از جریان‌هایی با فرکانس پایین جهت تحریک عصب و عضله استفاده می‌شود. الکتروتراپی TENS احساس درد را مسدود می‌کند و همچنین مغز را تحریک کرده تا مسکن‌های طبیعی خود یعنی اندورفین و انکفالین که مانع از ارسال پیام درد به مغز می‌شوند را آزاد کند. طی این روش دو فرایند طبیعی در بدن تحریک می‌گردد. در این روش مؤثر و ایمن از یک دستگاه دارای باطری استفاده می‌شود و امواج به‌ وسیله پدهای رسانا وارد پوست می‌گردد.

دیگر انواع الکتروتراپی

اولتراسوند

اولتراسوند به‌وسیله امواج صوتی با فرکانس بالا که مستقیماً بر روی بافت‌های آسیب‌دیده اعمال می‌شود عمل می‌کند و موجب افزایش آرامش در بافت، بهبود موضعی گردش خون و از بین رفتن بافت زخم می‌گردد. این روش به کاهش درد و بهبود روند ترمیم کمک می‌کند. همچنین اولتراسوند درمانی روشی بدون درد و فرایندی غیرتهاجمی است.

تحریک الکتریکی اینترفرنشیال یا تداخلی

در روش درمان تداخلی از جریان‌های الکتریکی متوسطی استفاده می‌شود. این جریان الکتریکی با استفاده از پدهای رسانا به بافت‌های متأثر و آسیب‌دیده عبور داده می‌شود. این تکنیک درد را تسکین داده، میزان تورم و کبودی را کم می‌کند و از طریق افزایش گردش خون در ناحیه آسیب‌دیده، روند ترمیم را بهبود می‌بخشد.

تحریک الکتریکی عضله (EMS) (تحریک الکتریکی عضله)

تحریک الکتریکی عضله (EMS)، یکی دیگر از انواع الکتروتراپی است که از آن جهت تحریک عضلات استفاده می‌شود. برخلاف روش درمانی دستگاه TENS، میکروکارنت و تداخلی که بر روی پایانه‌های عصبی تمرکز دارند روش تحریک الکتریکی عضله بر روی عضله کار می‌کند. از این روش برای بازآموزی و آرام‌سازی عضلانی، افزایش گردش خون استفاده می‌شود و از طریق انجام تمرینات عضلانی غیرفعال از آتروفی (تحلیل رفتن) عضلات جلوگیری می‌نماید. وقتی‌که عضله به‌وسیله الکترود، سیگنال‌های الکتریکی را دریافت می‌کند عضله به شکلی منقبض می‌شود که گویا مغز این سیگنال‌ها را ارسال کرده است.

تحریک الکتریکی اعصاب و عضله NMES

تحریک الکتریکی اعصاب و عضله یا NMES  یکی دیگر از انواع الکتروتراپی است. این شیوه درمانی پس از عمل جراحی با هدف توانبخشی انجام می‌گیرد تا به بیماران مبتلا به انقباض عضلانی کمک کند. همچنین از این تکنیک برای جلوگیری از بروز آتروفی عضلانی ناشی شده از عدم استفاده پس از آسیب‌دیدگی نیز استفاده می‌شود.

میکروکارنت تراپی

در میکروکارنت تراپی یا ریز جریان درمانی، جریان الکتریکی مستقیم بسیار ضعیفی که بسیار مشابه سیگنال‌های الکتریکی طبیعی بدن است اعمال می‌شود. میکروکارنت به بهبود فرایند ترمیم و کاهش التهاب کمک می‌کند.

دیاترمی با موج کوتاه پالسی (PSWD)

روش درمانی دیاترمی با موج کوتاه پالسی شامل قرار دادن بخشی از بدن در معرض پرتو الکترومغناطیسی پالسی با فرکانس بالا می‌باشد. PSWD  معمولاً توسط فیزیوتراپ‌ها انجام می‌گیرد تا به جذب هماتوم (تجمع خون) و کاهش التهاب کمک شود.

الکتروتراپی TENS چگونه عمل می‌کند؟

در روش الکتروتراپی دستگاه TENS جهت تعیین محل درد از الکترودهایی استفاده شده تا ضربات الکتریکی بسیار کوچکی از طریق پوست به اعصاب ارسال شود. این پالس‌های الکتریکی پایانه‌های عصبی  را مسدود می‌کنند که این امر باعث می‌شود که سیگنال‌های درد به مغز نرسد. اگر سیگنال‌های درد به مغز نرسد شما احساس درد نخواهید کرد. از این دستگاه جهت رفع دردهای حاد و مزمن استفاده می‌گردد. وقتی پدهای الکترود بر روی محل درد قرار داده شوند پالس‌های الکتریکی به سمت اعصاب مغز حرکت می‌کنند تا فرایند تولید اندورفین که توسط سیستم عصبی مرکزی و غده هیپوفیز انجام می‌گیرد تحریک گردد. همچنین انکفالین که یکی دیگر از مسکن‌های طبیعی مغز است نیز تحریک شده تا حالت تسکین ایجاد شود. این باور وجود دارد که الکتروتراپی TENS با استفاده از نظریه کنترل دریچه‌ای درد که طی آن در روند حرکت سیگنال‌های درد به مغز اختلال ایجاد می‌گردد، عمل می‌کند.

نتیجه درمان

دستگاه TENS روشی بدون زیان، ایمن و قابل ‌اطمینان برای استفاده طولانی‌مدت می‌باشد. بسیاری از بیماران متوجه می‌شوند که درد نه تنها در هنگام انجام درمان بلکه برای مدتی بیشتر از دوره‌ای که بدن تحت تأثیر تحریک است نیز درد کاهش می‌یابد. همچنین الکتروتراپی روشی بدون عوارض جانبی است و تنها 2 تا  3 درصد از افراد نسبت به پد الکترود و ژل واکنش آلرژیک یا حساسیت نشان می‌دهند و شما جهت کمتر شدن درد با استفاده از TENS شاهد نتایج بسیار خوبی خواهید بود.

عوارض و موارد عدم استفاده الکتروتراپی TENS

دستگاه الکتروتراپیTENS هیچ‌گونه عوارض جانبی (منع استعمال) ندارد و تنها تعداد اندکی از افراد نمی‌توانند از این روش درمانی استفاده کنند و به همین خاطر است که همیشه به شما توصیه می‌شود ابتدا با پزشک خود در این‌باره صحبت کنید. شما می‌توانید در هنگام استفاده از دستگاه الکتروتراپی TENS به مصرف هر گونه دارویی ادامه دهید اما اگر در حال مصرف داروهای مسکن هستید باید مصرف آن‌ها را قطع یا میزان آن‌ها تا حد زیادی کاهش دهید.