عیب یابی و مشکلات و نگهداشت دستگاه فتال مانیتورینگ

بررسی ساختار و مشکلات و نگهداشت دستگاه فتال مانیتورینگ

 دستگاه فتال مانیتورینگ (Fetal Monitoring) یا NST (Non-Stress Test)، یکی از تجهیزات پزشکی برای بررسی وضعیت سلامت جنین در دوران بارداری است. در ادامه به طور کامل برات توضیح می‌دم:

1. معرفی دستگاه فتال مانیتورینگ 

دستگاه فتال مانیتورینگ برای پایش ضربان قلب جنین و انقباضات رحم مادر استفاده می‌شود. معمولاً در هفته‌های پایانی بارداری یا هنگام زایمان، این دستگاه اطلاعات مهمی در مورد وضعیت جنین فراهم می‌کند.

2. اجزای اصلی دستگاه :

پروب FHR: برای اندازه‌گیری ضربان قلب جنین (با استفاده از داپلر).

پروب TOCO: برای سنجش انقباضات رحم.

صفحه نمایشگر: نمایش داده‌های زنده (FHR، TOCO).

پرینتر حرارتی: چاپ نتایج به‌صورت گراف (کاردیو توکوگرافی).

سیستم پردازشگر داخلی: برای تحلیل سیگنال‌ها.

کلیدهای کنترلی: برای شروع، توقف، تنظیمات و غیره.

منبع تغذیه: برق شهری یا باتری قابل شارژ.

3. مشکلات رایج دستگاه فتال مانیتورینگ :

مشکل علت احتمالی عدم ثبت ضربان جنین :

جای‌گذاری نامناسب پروب FHR.

-خطای TOCO :شل بودن پروب یا مشکل در کابل

- نویز یا قطع و وصلی سیگنال:

 خرابی کابل، اتصال نادرست، تداخل الکترومغناطیسی

- پرینتر چاپ نمی‌کند: تمام شدن کاغذ حرارتی یا خرابی هد پرینتر

- روشن نشدن دستگاه :مشکل منبع تغذیه، فیوز، یا باتری معیوب .

4. عیب‌یابی (Troubleshooting) 

بررسی اتصالات: مطمئن شو کابل‌ها سالم و به درستی وصل شده‌اند.

تست پروب‌ها: با دستگاه مشابه بررسی کن که آیا پروب FHR یا TOCO درست کار می‌کند یا نه.

چک کردن پرینتر: از وجود کاغذ حرارتی و سلامت هد پرینتر مطمئن شو.

ولتاژ ورودی: بررسی کن که برق ورودی یا شارژ باتری مناسب باشه.

5. تعمیرات پایه‌ای :

تعویض کابل‌ها و پروب‌ها در صورت قطعی یا اتصالی.

کالیبراسیون دستگاه برای دقت بیشتر، معمولاً با تجهیزات مخصوص انجام می‌شه.

بررسی و تعویض فیوز یا باتری داخلی.

تست عملکرد پرینتر و در صورت نیاز تعویض هد حرارتی.

6. نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance) :

تمیز کردن منظم پروب‌ها و دستگاه با الکل ایزوپروپیل.

جلوگیری از پیچ‌خوردگی و آسیب به کابل‌ها.

بررسی سلامت باتری (در صورت شارژی بودن دستگاه).

کالیبراسیون سالانه.

در ادامه، تعمیرات دستگاه فتال مانیتورینگ رو به صورت کامل‌تر و عملی‌تر بررسی می‌کنیم، به تفکیک بخش‌ها:

تعمیرات دستگاه فتال مانیتورینگ:

1. تعمیر پروب‌های FHR و TOCO 

این پروب‌ها بیشترین استفاده رو دارن، پس بیشترین خرابی هم مربوط به اون‌هاست:

علائم خرابی: 

عدم ثبت ضربان یا انقباض

نمایش نویز زیاد یا عدد ثابت

قطع و وصلی هنگام حرکت دادن کابل

روش تعمیر: 

تست کابل با مولتی‌متر: بررسی اتصال بین دو سر سیم‌ها

اگر کابل قطع شده: تعویض کابل یا سوکت‌زدن مجدد

در صورت خرابی سنسور داپلر: معمولاً باید پروب تعویض بشه (تعمیر اون در سطح کارگاهی حرفه‌ای انجام می‌شه)

بررسی لحیم‌کاری محل اتصال به برد (در صورت مهارت فنی)

2. تعمیر پرینتر حرارتی مشکلات رایج: 

پرینت نکردن

پرینت کم‌رنگ یا ناقص

گیر کردن کاغذ

روش تعمیر: 

بررسی کاغذ حرارتی (جهت درست کاغذ، نوع کاغذ مناسب)

تمیز کردن هد پرینتر با الکل ایزوپروپیل

تست هد با ولتاژ (برخی هدها با تست مقاومت نیز بررسی می‌شن)

تعویض موتور کشنده یا غلطک‌ها در صورت خرابی مکانیکی

3. تعمیر مدار تغذیه و باتری علائم: 

دستگاه روشن نمی‌شود

روشن می‌شود اما زود خاموش می‌شود

شارژ نگه نمی‌دارد

روش تعمیر: 

بررسی فیوز و تعویض در صورت سوختن

تست آداپتور/منبع تغذیه با مولتی‌متر (ولتاژ خروجی را اندازه بگیر)

تعویض باتری داخلی (معمولاً از نوع NiMH یا لیتیوم)

بررسی IC تغذیه روی برد در صورت عدم شارژ

4. بررسی و تعمیر برد اصلی (Main Board) مشکلات: 

عدم شناسایی پروب

دستگاه هنگ می‌کند

نمایشگر خطا یا فریز می‌شود

روش تعمیر: 

بررسی بصری برد برای دیدن آثار سوختگی، ترکیدگی خازن‌ها یا سولفاته شدن

تست قطعات با مولتی‌متر (خازن‌ها، دیودها، رگولاتورها)

تست میکروکنترلر یا پردازنده با ابزار تخصصی (در سطح پیشرفته)

در صورت نیاز، تعویض برد یا ارسال به تعمیرکار مجاز

5. مشکلات نرم‌افزاری یا کالیبراسیون 

برخی مدل‌های دیجیتال دارای نرم‌افزار داخلی هستند:

اگر خطاهای مربوط به کالیبراسیون یا داده‌های نادرست دیده شد:

استفاده از کدهای خطای دستگاه (در دفترچه یا منو مخفی)

ورود به منوی مهندسی و انجام کالیبراسیون مجدد

بعضی دستگاه‌ها نرم‌افزار کامپیوتری برای آپدیت دارند (نیاز به کابل USB یا RS232)

ابزارهایی که برای تعمیر نیاز داری :

مولتی‌متر دیجیتال

پیچ‌گوشتی دقیق

الکل ایزوپروپیل

قلع و هویه (برای لحیم‌کاری)

کابل تست پروب

نرم‌افزار کالیبراسیون (برای برندهای خاص)

 نگهداشت (نگهداری و مراقبت) از دستگاه فتال مانیتورینگ بسیار با اهمیت است؛ چون این کار عمر مفید دستگاه رو بالا می‌برد و از خرابی‌ها و هزینه‌های ناگهانی جلوگیری می‌کند.

در ادامه، نگهداشت رو به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنم:

1. نگهداشت پیشگیرانه (Preventive Maintenance - PM) :

این بخش طبق برنامه زمانی مشخص انجام می‌شه و شامل بررسی، تمیزکاری و تست عملکرد است.

چک‌لیست نگهداری پیشگیرانه ماهانه یا فصلی:

الف. پروب‌ها (FHR و TOCO): 

تمیز کردن روزانه با پارچه مرطوب یا الکل ایزوپروپیل 70٪

بررسی ظاهری کابل‌ها از نظر شکستگی یا پارگی

تست عملکرد با دستگاه

ب. کابل‌ها و سوکت‌ها: 

بررسی اتصالات از نظر لق بودن یا کثیفی

اطمینان از نداشتن سولفاته یا زنگ‌زدگی در کانکتورها

ج. صفحه نمایش و دکمه‌ها: 

تمیز کردن با پارچه خشک یا محلول ضدعفونی ملایم

چک عملکرد کلیدها (گیر کردن، کار نکردن)

د. پرینتر حرارتی: 

تمیز کردن هد پرینتر با الکل مخصوص

بررسی کیفیت چاپ و اطمینان از روان بودن حرکت کاغذ

ه. منبع تغذیه و باتری: 

بررسی سلامت شارژ باتری

تست برق ورودی (در صورت وجود محافظ برق)

تست مدت نگه‌داری شارژ باتری

و. کالیبراسیون دستگاه (سالیانه یا پس از تعمیر): 

استفاده از ابزار تست استاندارد (مثل simulator)

بررسی دقت عددی ضربان قلب و TOCO

مقایسه با داده مرجع

2. نگهداشت اصلاحی (Corrective Maintenance) 

وقتی مشکلی پیش می‌آید، این نوع نگهداشت انجام می‌شود.

مثال‌ها: 

تعویض کابل یا پروب خراب

تعویض باتری فرسوده

تعمیر پرینتر (هد یا موتور)

رفع خطاهای نرم‌افزاری

به‌روزرسانی سیستم (در مدل‌های دیجیتال)

نکات مهم برای کاربران (ماما یا پرستار): 

-همیشه ژل مخصوص اولتراسوند استفاده کن، نه ژل‌های صنعتی یا نامرغوب

-بعد از هر بیمار، پروب‌ها رو تمیز کن

-دستگاه رو در محیط خشک و بدون گرد و غبار نگه دار

-کابل‌ها رو خم نکن یا نپیچون (باعث قطعی داخلی می‌شه)

-اگر دستگاه ضربه دید یا خیس شد، سریع به تکنسین اطلاع بده

دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی

آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی

گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران

@sahandbme