دستگاه هود لامینار و مشکلات آن

بررسی ساختار و عملکرد دستگاه هود لامینار ، عیب یابی و نگهداری آن

هود لامینار یکی از تجهیزات حیاتی آزمایشگاهی است که ایمنی نمونه و محیط آزمایشگاه را تأمین می‌کند. در ادامه به صورت کامل توضیح می‌دهم: 

1. تعریف هود لامینار

هود لامینار (Laminar Flow Hood) دستگاهی است که جریان هوای تمیز و فیلتر شده را به‌طور یکنواخت و با سرعت ثابت روی محیط کار هدایت می‌کند تا نمونه‌ها در برابر آلودگی میکروبی و گرد و غبار محافظت شوند.

نکته: هود لامینار برای حفاظت نمونه‌ها و محصولات حساس طراحی شده، اما حفاظت از کاربر و محیط آزمایشگاه تضمین نمی‌کند. (برای ایمنی کاربر، هود بیولوژیک – BSC – استفاده می‌شود.)

2. ساختار هود لامینار

یک هود لامینار معمولاً شامل بخش‌های زیر است:

¤ محفظه کار (Work Surface)

• محل قرارگیری نمونه‌ها و تجهیزات کوچک.

• اغلب از استیل ضدزنگ ساخته می‌شود تا ضدعفونی راحت باشد. 

¤ پنل جلویی شفاف (Sash یا Glass Shield)

• شیشه‌ای برای دید واضح و حفاظت کاربر از تماس مستقیم.

• معمولاً قابل بالا و پایین شدن است. 

¤ فن و موتور

• هوا را از محیط می‌کشد و به فیلتر هدایت می‌کند.

• 

¤ فیلتر هپا (HEPA Filter)

• HEPA = High Efficiency Particulate Air

• ۹۹.۹۷٪ ذرات ≥۰.۳ میکرون را جذب می‌کند.

• هوا پس از عبور از این فیلتر کاملاً عاری از ذرات می‌شود. 

¤ کانال جریان هوا

• مسیر هدایت هوا از فیلتر تا سطح کار.

• جریان هوا به شکل لامینار (خطی و موازی) است تا آشفتگی ایجاد نشود. 

¤ روشنایی داخلی (UV یا LED)

• برای ضدعفونی سطح کار بین استفاده‌ها.

• برخی هودها از لامپ UV استفاده می‌کنند که بعد از کار باید خاموش شود. 

¤ کنترل پنل

• تنظیم روشنایی، سرعت فن و وضعیت فیلتر.

3. عملکرد هود لامینار:

عملکرد هود به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود:

• کشیدن هوا از محیط

• هوا ابتدا وارد پیش‌فیلتر می‌شود تا گرد و غبار بزرگ گرفته شود.

• تصفیه هوا توسط فیلتر HEPA

• هوا کاملاً عاری از ذرات معلق می‌شود.

• ایجاد جریان لامینار روی سطح کار

• هوا با سرعت ثابت و مسیر مستقیم روی نمونه حرکت می‌کند.

• این جریان، از ورود ذرات خارجی به نمونه جلوگیری می‌کند.

4. انواع هود لامینار

• هود لامینار عمودی (Vertical Flow)

• هوا از بالا به پایین می‌وزد و روی نمونه جریان می‌یابد.

• نمونه‌ها در معرض جریان مستقیم هوا قرار دارند، مناسب برای کشت سلولی.

• هود لامینار افقی (Horizontal Flow)

• هوا از پشت هود به سمت جلوی محفظه حرکت می‌کند.

• مناسب برای کار با مواد خشک یا حساس به آلودگی، بدون اسپری مایعات روی نمونه.

5. نکات ایمنی و نگهداری

• قبل از کار: سطح کار را ضدعفونی کنید.

• هنگام کار: دست‌ها و مواد را آرام حرکت دهید تا جریان لامینار خراب نشود.

• بعد از کار: هود را به مدت چند دقیقه روشن بگذارید تا هوا تازه شود.

• فیلتر HEPA معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه یا بسته به استفاده تعویض می‌شود.

• از قرار دادن تجهیزات بزرگ که جریان هوا را مسدود کنند، خودداری شود. 

توضیحاتی که ارائه دادم مربوط به هود لامینار در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی و آزمایشگاه‌های سلولی و میکروبیولوژی است.

اما چند نکته تخصصی برای آزمایشگاه تشخیص طبی: 

1.  هدف اصلی:

• حفاظت نمونه‌ها و مواد بیولوژیک حساس از آلودگی محیطی (مثل خون، سرم، ادرار یا محیط کشت سلولی).

• توجه: هود لامینار در آزمایشگاه تشخیص طبی کاربر را از نمونه‌های عفونی محافظت نمی‌کند. برای ایمنی کاربر، باید از هود بیولوژیک کلاس II استفاده شود. 

2. نوع جریان هوا:

• در تشخیص طبی معمولاً هود لامینار افقی برای کار با نمونه‌های غیرعفونی و هود عمودی یا BSC کلاس II برای نمونه‌های عفونی استفاده می‌شود. 

3. نمونه‌ها:

• نمونه‌های سرمی، ادرار، محیط‌های کشت باکتری و برخی تست‌های بیوشیمیایی و ایمنی‌شناسی. 

4. ویژگی‌ها:

• فیلتر HEPA با کارایی ≥۹۹.۹۷٪

• سطح کار استیل ضدزنگ و ضدعفونی‌پذیر

• روشنایی داخلی و شیشه محافظ

هود لامینار در آزمایشگاه تشخیص طبی دستگاهی بسیار مفید است، ولی مانند هر تجهیزات دیگری ممکن است اشکالاتی در عملکردش پیش بیاید. در ادامه مهم‌ترین مشکلات و راهکارهای رفع آن را توضیح می‌دهم: 

1. کاهش جریان هوا یا ضعیف شدن جریان لامینار

علت‌ها:

• کثیف شدن فیلتر HEPA یا پیش‌فیلتر

• مسدود شدن کانال‌ها توسط گرد و غبار یا تجهیزات بزرگ

• خرابی فن یا موتور

راه حل:

• تعویض یا تمیز کردن فیلتر HEPA و پیش‌فیلتر طبق دستور سازنده

• اطمینان از اینکه تجهیزات یا دست‌ها جریان هوا را مسدود نمی‌کنند

• بررسی و تعمیر فن توسط تکنسین مجاز 

2. ورود آلودگی به داخل محفظه

علت‌ها:

• حرکت سریع یا ناگهانی دست‌ها و وسایل روی سطح کار

• باز گذاشتن شیشه محافظ یا کار در هود با در باز

• هود قدیمی با فیلتر آسیب دیده

راه حل:

• رعایت حرکات آرام و کنترل‌شده دست‌ها

• همیشه شیشه محافظ را در ارتفاع مناسب نگه دارید

• چک کردن و تعویض فیلتر HEPA در صورت نیاز 

3. صدا یا لرزش بیش از حد

علت‌ها:

• فن خراب یا خارج از تعادل

• لرزش موتور یا پایه‌های هود

• نصب ناصحیح هود روی سطح

راه حل:

• بازبینی و تعادل موتور فن

• محکم کردن پایه‌ها و پیچ‌ها

• تماس با سرویس کار مجاز در صورت ادامه مشکل 

4. روشنایی داخلی کم یا از کار افتادن لامپ UV

علت‌ها:

• سوختن لامپ UV یا LED

• اتصالات برق ضعیف

راه حل:

• تعویض لامپ با نوع توصیه شده توسط سازنده

• بررسی کابل‌ها و کلیدها 

5. هشدار یا آلارم‌های کنترل پنل

علت‌ها:

• خرابی حسگر جریان هوا یا سنسور فشار فیلتر

• نیاز به تعویض فیلتر HEPA

• ایراد در برد الکترونیکی

راه حل:

• بررسی سنسورها و سیم‌کشی

• تعویض فیلتر HEPA و بازنشانی سیستم

• سرویس برد الکترونیک توسط تکنسین متخصص 

6. نکات پیشگیری

• تمیزکاری منظم سطح کار و شیشه‌ها

• تعویض فیلترها طبق برنامه سازنده

• عدم استفاده از تجهیزات بزرگ یا مواد سنگین که جریان هوا را مسدود کنند

• کنترل دوره‌ای فن و جریان هوا با وسایل اندازه‌گیری استاندارد

در ادامه یک چک‌لیست نگهداری و سرویس هود لامینار مخصوص آزمایشگاه تشخیص طبی ارائه می‌کنم. این چک‌لیست شامل فعالیت‌های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه است و کمک می‌کند دستگاه همیشه در شرایط ایمن و بهینه کار کند. 

چک‌لیست نگهداری و سرویس هود لامینار: 

۱. روزانه

• بررسی ظاهری هود (بدنه، شیشه، سطح کار) و تمیز بودن آن

•  ضدعفونی سطح کار قبل و بعد از استفاده

•  بررسی وضعیت روشنایی داخلی و لامپ UV (در صورت وجود)

•  مطمئن شدن از ارتفاع صحیح شیشه محافظ

•  کنترل جریان هوای لامینار با حرکت دست: نباید آشفتگی ایجاد شود 

۲. هفتگی

•  تمیز کردن شیشه، بدنه و سطح کار با مواد ضدعفونی مناسب

•  بررسی و تمیز کردن پیش‌فیلتر (در صورت قابل شستشو بودن)

•  کنترل عدم مسدود بودن کانال‌های هوا و فن

• بررسی عملکرد فن و صدای هود 

۳. ماهانه

• بررسی فشار و جریان هوا با دستگاه مانومتر یا وسایل اندازه‌گیری مناسب

•  بررسی کلیدها و کنترل پنل

•  بررسی سلامت اتصالات برق و کابل‌ها

•  بررسی سلامت لامپ UV و تعویض در صورت کاهش شدت 

۴. سه‌ماهه

•  تمیز کردن کامل فن و موتور (در صورت امکان توسط تکنسین)

•  بررسی کامل مسیر جریان هوا و کانال‌ها

•  کنترل و تعویض پیش‌فیلتر در صورت نیاز

•  بازبینی و تنظیم مجدد ارتفاع و موقعیت شیشه محافظ 

۵. سالانه

•  تست کامل هود و جریان هوا توسط تکنسین متخصص

•  تعویض فیلتر HEPA (یا طبق توصیه سازنده، معمولاً ۶ تا ۱۲ ماه)

•  بررسی و سرویس موتور فن و سیستم روشنایی

•  بازبینی سیستم کنترل و هشدارهای پنل 

۶. نکات ایمنی

• هنگام تعویض فیلتر HEPA یا پیش‌فیلتر از ماسک و دستکش استفاده شود

• هرگونه صدای غیرعادی یا کاهش جریان هوا باید فوراً بررسی شود

• از قرار دادن تجهیزات بزرگ یا مواد سنگین که جریان هوا را مسدود کنند، خودداری شود

دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی

آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی

گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران

@sahandbme