بررسی ساختار و عملکرد دستگاه کرایو سرجری ، تعمیرات و نگهداری آن

بررسی ساختار و عملکرد دستگاه کرایو سرجری ، تعمیرات و نگهداری آن

دستگاه کرایوسرجی (Cryosurgery Device) یکی از تجهیزات پزشکی است که برای تخریب بافت‌های غیرطبیعی (مثل تومورها، ضایعات پوستی یا بافت‌های پیش‌سرطانی) با استفاده از انجماد سریع و کنترل‌شده به کار می‌رود. 

عملکرد دستگاه کرایوسرجی:

• مکانیسم اصلی:

دستگاه با استفاده از گازهایی مثل نیتروس اکسید (N₂O) یا آرگون، سرمای شدید ایجاد می‌کند.

دما می‌تواند تا -40 تا -196 درجه سانتی‌گراد (بسته به نوع گاز) کاهش یابد.

• اثر بر بافت:

• تشکیل بلورهای یخ درون سلول → تخریب غشاء سلولی.

• قطع جریان خون موضعی (ایسکمی) → مرگ بافت.

• در نهایت بافت منجمد و از بین رفته، طی چند روز تا هفته از بدن دفع یا جذب می‌شود.

• کاربردها:

• ضایعات پوستی (زگیل، کراتوز آکتینیک، خال‌های غیرسرطانی).

• برخی سرطان‌ها (پروستات، کبد، کلیه، ریه).

• بیماری‌های زنان (مثل ضایعات پیش‌سرطانی دهانه رحم).

• جراحی‌های ENT (گلو و بینی).

ساختار دستگاه کرایوسرجی:

یک دستگاه کرایوسرجی معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:

• منبع گاز سردکننده

• سیلندر گاز (نیتروس اکسید، آرگون یا نیتروژن مایع).

• تنظیم‌کننده فشار.

• سیستم انتقال (لوله‌ها و شلنگ‌ها)

برای رساندن گاز با فشار مناسب به پروب.

• پروب کرایو (Cryoprobe)

• نوک فلزی که مستقیماً با بافت تماس پیدا می‌کند.

• می‌تواند در سایزها و شکل‌های مختلف (نوک گرد، نوک سوزنی) بسته به کاربرد ساخته شود.

• سیستم کنترل و مانیتورینگ

• کنترل زمان و شدت انجماد.

• بعضی دستگاه‌ها قابلیت گرم کردن مجدد سریع (Thawing) دارند تا ایمنی بیشتر شود.

□ مزایا: کم‌تهاجمی، خونریزی و درد کم، امکان تکرار درمان.

○ معایب: کنترل دقیق عمق انجماد دشوار است، احتمال آسیب به بافت سالم اطراف وجود دارد.

اشکالات رایج دستگاه کرایوسرجری :

- کاهش یا قطع جریان گاز سرمازا

• گرفتگی نازل یا کانولا به علت یخ‌زدگی یا رطوبت.

• نشتی در شیلنگ‌ها یا اتصالات.

• فشار کم سیلندر نیتروژن/اکسید نیتروس.

- عدم رسیدن به دمای مطلوب (سرمای کافی ایجاد نمی‌شود)

• عایق‌بندی ضعیف یا یخ‌زدگی ناکامل سیستم.

• خرابی شیر کنترل یا تنظیم‌کننده فشار.

• وجود رطوبت یا گازهای مخلوط در مسیر. 

- نشتی گاز یا مایع

• خرابی واشرها، اورینگ‌ها یا اتصالات.

• ترک‌خوردگی در شیلنگ‌ها یا مخزن. 

- انسداد نازل (Tip Blockage)

• ناشی از ورود ذرات یا تشکیل کریستال یخ.

• استفاده مکرر بدون دیفراست (Defrost) مناسب. 

- ایجاد سر و صدای غیرعادی یا لرزش

• وجود هوا یا ناخالصی در مسیر.

• خرابی رگولاتور یا شیر یک‌طرفه. 

- مشکلات الکترونیکی (در مدل‌های الکتریکی یا دیجیتال)

• خرابی برد کنترل دما یا تایمر.

• اشکال در نمایشگر یا کلیدهای پنل.

روش‌های عیب‌یابی و تعمیرات:

• بررسی منبع گاز: اطمینان از پر بودن سیلندر، سالم بودن شیرها و کافی بودن فشار.

• چک کردن اتصالات و شیلنگ‌ها: تست نشتی با کف صابون یا دستگاه نشتی‌یاب.

• تمیزکاری نازل و پروب‌ها: با استفاده از برس نرم یا هوای خشک فشرده.

• تعویض واشر و اورینگ‌ها: در صورت مشاهده ترک یا ساییدگی.

• دیفراست دوره‌ای: برای جلوگیری از انسداد به علت یخ‌زدگی.

• کالیبراسیون دستگاه: با تجهیزات تست دما و فشار، طبق توصیه سازنده.

• بازرسی دوره‌ای سیستم برقی: بررسی فیوزها، کابل برق و برد کنترل. 

⚠️ نکات ایمنی در تعمیرات:

• همیشه قبل از تعمیر، سیلندر گاز را جدا کنید و فشار باقیمانده را تخلیه کنید.

• از دستکش و عینک ایمنی برای جلوگیری از سوختگی سرمایی استفاده کنید.

• تعمیرات اساسی (مانند تعویض برد یا رگولاتور اصلی) بهتر است توسط نمایندگی یا تکنسین مجاز انجام شود.

در ادامه یک چک‌لیست نگهداری و سرویس دوره‌ای دستگاه کرایوسرجری (مناسب برای اکثر مدل‌ها) آماده کردم: 

چک‌لیست سرویس و نگهداری دستگاه کرایوسرجری:

■ سرویس روزانه / قبل از هر بار استفاده

• بررسی سطح و فشار سیلندر نیتروژن مایع / اکسید نیتروس.

• کنترل سالم بودن شیلنگ‌ها و اتصالات (عدم نشتی و ترک).

• تمیز کردن نازل و پروب‌ها با گاز استریل یا الکل ایزوپروپیل.

• اطمینان از کارکرد درست دکمه‌ها و کلیدهای پنل (در مدل‌های دیجیتال). 

■ سرویس هفتگی

• بررسی وجود یخ‌زدگی غیرعادی در نازل یا مسیر گاز.

• تست نشتی اتصالات با محلول کف صابون.

• کنترل عملکرد صحیح شیر اطمینان و رگولاتور فشار.

• انجام یک تست عملکردی کوتاه (Freeze-Test) روی یک سطح غیرزنده. 

■ سرویس ماهانه

• بازدید و روغن‌کاری اورینگ‌ها و واشرها (در صورت نیاز تعویض).

• بررسی سلامت کابل برق و پریز اتصال (برای مدل‌های برقی).

• کالیبراسیون تقریبی دما (با ترمومتر مخصوص کرایو).

• تمیزکاری عمیق پروب‌ها و نگهداری آنها در کیس ضدضربه. 

■ سرویس شش‌ماهه

• تعویض شیلنگ‌های انعطاف‌پذیر (در صورت فرسودگی یا ترک).

• بررسی عملکرد کلی رگولاتور و در صورت نیاز سرویس یا تعویض.

• تست کامل دستگاه شامل: فشار خروجی، دمای نوک پروب، زمان فریز و دیفراست.

• بررسی سلامت سیستم عایق حرارتی مخزن. 

■ سرویس سالانه

• کالیبراسیون کامل دستگاه طبق دستورالعمل سازنده یا توسط نمایندگی.

• تعویض کلیه واشرها، اورینگ‌ها و قطعات مصرفی.

• بررسی دقیق برد الکترونیک (در مدل‌های دیجیتال) و آپدیت نرم‌افزاری در صورت نیاز.

• تست ایمنی الکتریکی (Earth Test, Leakage Current Test).

• تهیه گزارش سرویس و ثبت در دفترچه نگهداری تجهیزات پزشکی.

⚠️ نکته مهم:

• همیشه سرویس‌های اساسی مثل کالیبراسیون و تعمیر برد الکترونیکی باید توسط تکنسین مجاز انجام شود.

• در صورت مشاهده نشتی شدید یا کاهش غیرعادی سرمای دستگاه، استفاده را متوقف کرده و بلافاصله بررسی فنی انجام دهید.

دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی

آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی

گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران

@sahandbme