بررسی ساختار ، تعمیرات و نگهداری دستگاه ساتتریفیوژ

بررسی ساختار ، تعمیرات و نگهداری دستگاه ساتتریفیوژ

دستگاه سانتریفیوژ، ابزاری آزمایشگاهی است که با استفاده از نیروی گریز از مرکز، اجزای یک مخلوط را بر اساس تفاوت چگالی (تراکم) آن‌ها از یکدیگر جدا می‌کند. این دستگاه در بسیاری از آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، پزشکی، زیستی و صنعتی کاربرد دارد.

□ ساختار دستگاه سانتریفیوژ:

اجزای اصلی تشکیل‌دهنده‌ی دستگاه سانتریفیوژ شامل موارد زیر است:

• موتور الکتریکی: قلب دستگاه که روتور را با سرعت بالا می‌چرخاند.

• روتور (Rotor): محل قرارگیری لوله‌های نمونه. می‌تواند زاویه‌دار (Angle Rotor) یا افقی (Swing Rotor) باشد.

• درپوش (Lid): برای ایمنی در زمان چرخش و جلوگیری از پرتاب اجزا.

• بدنه‌ی دستگاه: پوششی محافظ برای اجزای داخلی و محفظه‌ی نمونه.

• پنل کنترل: برای تنظیم سرعت (RPM)، زمان و در برخی مدل‌ها دما.

• سیستم ترمز یا توقف: برای کاهش تدریجی سرعت چرخش پس از اتمام کار.

◇ عملکرد و نحوه کار سانتریفیوژ:

اصل کار:

سانتریفیوژ با چرخاندن نمونه با سرعت بالا، نیرویی به اجزا وارد می‌کند که باعث جدا شدن آن‌ها بر اساس چگالی می‌شود. اجزای سنگین‌تر به سمت ته لوله و اجزای سبک‌تر به قسمت بالایی آن حرکت می‌کنند. 

مراحل کار با دستگاه:

• آماده‌سازی نمونه‌ها و ریختن در لوله‌ها.

• قرار دادن لوله‌ها به صورت متقارن در روتور برای تعادل.

• بستن درپوش ایمنی.

• تنظیم سرعت و زمان با استفاده از پنل کنترل.

• شروع به چرخش و انجام فرآیند جداسازی.

• پس از توقف، باز کردن درب و خارج کردن نمونه‌ها. 

کاربردها:

• جداسازی سرم و پلاسما از خون.

• رسوب‌دهی سلول‌ها و میکروارگانیسم‌ها.

• خالص‌سازی اسیدهای نوکلئیک (DNA/RNA).

• جداسازی پروتئین‌ها و چربی‌ها.

• مصارف دارویی و بیوتکنولوژی.

☆ مشکلات رایج دستگاه سانتریفیوژ:

• لرزش یا تکان شدید:

• علت: بار نامتعادل، خرابی روتور، نصب اشتباه لوله‌ها.

• روشن نشدن دستگاه:

• علت: مشکل در برق، فیوز سوخته، آسیب دیدن برد کنترل.

• ایجاد صدای زیاد:

• علت: فرسودگی بلبرینگ، روتور معیوب یا مشکل در محور چرخش.

• بوی سوختگی:

• علت: داغ شدن یا سوختن موتور، اتصالات معیوب.

• باز نشدن درب پس از توقف:

• علت: خرابی سیستم قفل، قطع برق در حین چرخش.

• خطا در نمایشگر یا صفحه دیجیتال:

• علت: اختلال نرم‌افزاری یا الکترونیکی.

◇نحوه تعمیر (کلیات)

• بررسی تعادل بار: اگر لرزش وجود دارد، لوله‌ها را به درستی و به طور متقارن قرار دهید.

• بررسی برق ورودی: مطمئن شوید دستگاه به درستی به برق متصل است و فیوز سالم است.

• تعویض قطعات معیوب: مانند روتور شکسته، بلبرینگ فرسوده یا کابل‌های آسیب‌دیده.

• تمیزکاری داخلی: برای از بین بردن ذرات یا رسوبات که ممکن است باعث اختلال شوند.

• بررسی برد کنترل و نمایشگر: در صورت وجود خطاهای دیجیتال.

نکته: تعمیر تخصصی نیاز به دانش فنی دارد، در صورت عدم تجربه، تعمیر را به تکنسین بسپارید.

 نگهداری و سرویس دوره‌ای:

برای افزایش عمر دستگاه و کاهش خرابی‌ها، نگهداری منظم اهمیت زیادی دارد:

• تمیز کردن روزانه بدنه و روتور با پارچه نرم و الکل ۷۰٪.

• قرار دادن دستگاه در محیط خشک، بدون گرد و غبار و دور از گرمای زیاد.

• کنترل تعادل نمونه‌ها در هر بار استفاده.

• بازرسی دوره‌ای روتور برای مشاهده ترک یا زنگ‌زدگی.

• روغن‌کاری یاتاقان‌ها یا بلبرینگ‌ها طبق دستورالعمل سازنده.

• کالیبراسیون سالانه برای اطمینان از دقت دستگاه.

• بستن درب در حالت خاموش بودن دستگاه برای جلوگیری از آسیب.

¤ نکات ایمنی هنگام کار

• هرگز در هنگام چرخش، درب دستگاه را باز نکنید.

• از قرار دادن نمونه‌های نامتعادل یا تک لوله‌ای خودداری کنید.

• از استفاده از لوله‌های ترک‌خورده یا ضعیف پرهیز کنید.

• در صورت شنیدن صدای غیرعادی، فوراً دستگاه را خاموش کرده و بررسی کنید.

• حتماً از دستکش و روپوش آزمایشگاهی استفاده کنید.

در ادامه ایرادات رایج دستگاه سانتریفیوژ رو با جزئیات کامل‌تر به همراه علت‌ها و نحوه رفع هر مشکل توضیح می‌دم: 

 ایرادات رایج دستگاه سانتریفیوژ و روش رفع آن‌ها 

1. لرزش شدید یا حرکت دستگاه هنگام کار

علت‌ها:

• لوله‌ها نامتعادل یا تعدادشان فرد است.

• لوله‌ها اندازه یا وزن متفاوتی دارند.

• روتور آسیب دیده یا ترک خورده است.

• دستگاه روی سطح ناهموار قرار دارد.

نحوه رفع:

• همیشه لوله‌ها را به صورت جفت و قرینه قرار بده.

• از لوله‌های هم‌وزن و هم‌حجم استفاده کن.

• بررسی کن که سطح دستگاه تراز باشد (از تراز دستی استفاده کن).

• روتور را از نظر ترک یا تابیدگی بررسی و در صورت نیاز تعویض کن. 

2. روشن نشدن دستگاه

علت‌ها:

• پریز برق یا کابل خراب است.

• فیوز دستگاه سوخته است.

• دکمه پاور یا برد کنترل آسیب دیده.

• میکروسوییچ درب عمل نمی‌کند (درب کاملاً بسته نشده).

نحوه رفع:

• ابتدا کابل و پریز را با دستگاه دیگر تست کن.

• درپوش را محکم ببند، چون برخی دستگاه‌ها در صورت باز بودن درب روشن نمی‌شن.

• فیوز را بررسی و در صورت سوختگی تعویض کن (اغلب داخل دستگاه قرار دارد).

• اگر دکمه پاور معیوب بود، باید تعمیر یا تعویض شود.

• در صورت نیاز، از مولتی‌متر برای تست جریان برق داخلی استفاده کن. 

3. صدای زیاد یا غیرعادی حین چرخش

علت‌ها:

• بلبرینگ یا یاتاقان خشک شده یا خراب شده.

• جسم خارجی در محفظه گیر کرده.

• روتور ناصاف یا ترک‌دار شده.

• محور موتور دچار مشکل شده.

نحوه رفع:

• دستگاه را خاموش کن و اجازه بده خنک بشه.

• روتور رو بیرون بیار و قسمت زیر اون رو برای اجسام خارجی بررسی کن.

• بلبرینگ‌ها را با روان‌کننده مخصوص (طبق دستور کارخانه) روغن‌کاری یا در صورت نیاز تعویض کن.

• از تکنسین متخصص برای بررسی موتور کمک بگیر. 

4. درب باز نمی‌شود

علت‌ها:

• برق قطع شده و قفل الکترونیکی درگیر مانده.

• سیستم قفل مکانیکی یا سنسور معیوب شده.

• دستگاه هنوز نچرخش را کامل نکرده و ایمنی اجازه باز کردن نمی‌دهد.

نحوه رفع:

• چند دقیقه صبر کن تا چرخش کامل متوقف شود.

• اگر برق قطع شده، دستگاه را به برق وصل کن و دکمه اضطراری باز کردن درب را فشار بده (در برخی مدل‌ها وجود دارد).

• در صورت قفل بودن دائم، باید سیستم قفل توسط تعمیرکار بررسی و تعمیر شود. 

5. بوی سوختگی یا دود از دستگاه

علت‌ها:

• گرم شدن بیش از حد موتور به دلیل کار مداوم.

• اتصال کوتاه در برد الکترونیکی یا کابل برق.

• سوختن یا فرسودگی خازن‌های داخلی.

نحوه رفع:

• فوراً دستگاه را خاموش کن و از برق بکش.

• نگذار دوباره دستگاه روشن بشه تا توسط متخصص بررسی بشه.

• کابل برق و دوشاخه رو چک کن.

• در صورت لزوم، موتور یا برد الکترونیکی باید تعویض بشه. 

6. خطای نمایشگر یا توقف ناگهانی دستگاه

علت‌ها:

• اختلال در برد کنترل یا نرم‌افزار دستگاه.

• نوسانات برق.

• حسگر سرعت یا دما مشکل دارد.

نحوه رفع:

• دستگاه را ریست کن (خاموش/روشن دوباره یا کلید Reset در برخی مدل‌ها).

• برق ورودی را با محافظ نوسان یا استابلایزر تنظیم کن.

• اگر خطا ادامه داشت، کد خطا را یادداشت کن و دفترچه راهنما یا شرکت سازنده را بررسی کن.

• تعویض یا تعمیر برد کنترل در صورت نیاز توسط کارشناس الکترونیک انجام شود. 

7. عدم توقف یا ترمز نکردن بعد از زمان تعیین شده

علت‌ها:

• خرابی سیستم ترمز الکترونیکی یا مکانیکی.

• اختلال در سنسور RPM (سرعت).

نحوه رفع:

• بررسی سیستم ترمز از طریق برد کنترل یا قطعات مکانیکی (در مدل‌های مکانیکی).

• در صورت معیوب بودن ترمز، قطعه باید توسط تکنسین تعمیر یا تعویض شود.

• بررسی و تست سنسور سرعت. 

8. نشتی مایع از داخل لوله‌ها

علت‌ها:

• استفاده از لوله‌های ترک‌دار یا درپوش‌دار نامناسب.

• پر کردن بیش از حد لوله‌ها.

• ناهماهنگی بین روتور و نوع لوله.

نحوه رفع:

• از لوله‌های سالم و مناسب استفاده کن.

• بیشتر از 70-80٪ حجم لوله‌ها را پر نکن.

• مطمئن شو نوع روتور با لوله‌ انتخابی سازگار باشه (زاویه‌دار یا افقی). 

■ ابزارهای پیشنهادی برای تعمیر و نگهداری:

• مولتی‌متر برای تست برق

• روان‌کننده بلبرینگ

• پیچ‌گوشتی‌های دقیق

• دستکش ضد الکتریسیته

• دفترچه راهنمای مدل دستگاه

• لوله‌های یدکی و روتور جایگزین

دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی

آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی

دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی

گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران

@sahandbme