بررسی ساختمان و مشکلات چراغ سیالتیک
چراغ سیالتیک، که به آن چراغ جراحی یا چراغ اتاق عمل هم گفته میشود، یکی از تجهیزات حیاتی در اتاق عمل است که وظیفه اصلی آن تأمین نور متمرکز، روشن، بدون سایه و با کیفیت بالا در ناحیه‌ای خاص (معمولاً محل برش جراحی) می‌باشد.
این چراغ باید طوری طراحی شده باشد که حتی در شرایطی که چند نفر در حال کار کردن اطراف بیمار هستند، باز هم نور کافی و بدون اختلال به محل جراحی برسد.
ویژگی‌های اصلی چراغ سیالتیک:
نور یکنواخت و متمرکز:
نور باید به‌گونه‌ای پخش شود که تمرکز کافی روی بافت جراحی داشته باشد بدون اینکه سایه ایجاد کند.
عدم تولید حرارت مستقیم روی بیمار:
به‌خصوص در مدل‌های جدید (مثل LED)، سیستم خنک‌کننده به نحوی طراحی میشود که گرمای نور به بدن بیمار منتقل نشود.
قابلیت تنظیم شدت نور و زاویه:
جراح می‌تواند شدت نور و زاویه تابش را متناسب با نوع جراحی تنظیم کند.
بازوهای متحرک و مفصل‌دار:
برای انعطاف‌پذیری بالا در جابجایی چراغ در زوایای مختلف اتاق عمل.
طراحی استریل‌پذیر:
دسته‌ها و بخش‌های قابل لمس معمولاً قابل استریل یا تعویض هستن تا شرایط بهداشتی رعایت بشه.
انواع چراغ سیالتیک:
چراغ سیالتیک سقفی:
روی سقف نصب میشه و رایج‌ترین نوع هست. فضای زمینی اشغال نمی‌کنه و انعطاف‌پذیری بالایی داره.
چراغ سیالتیک دیواری:
به دیوار نصب میشه و برای اتاق‌های عمل کوچکتر یا بخش‌هایی مثل دندانپزشکی کاربرد داره.
چراغ سیالتیک پایه‌دار (متحرک):
قابل جابجایی روی چرخ و مناسب برای استفاده‌های موقت یا اتاق‌هایی با شرایط خاص.
فناوری‌های نوری مورد استفاده:
هالوژن: نور گرم، مصرف برق بالا، تولید گرما زیاد
زنون: نور سفیدتر و روشن‌تر، قیمت بالاتر
LED: عمر طولانی، مصرف پایین، گرمای کمتر – فناوری غالب در مدل‌های امروزی
کاربردها:
جراحی عمومی و تخصصی (قلب، مغز، ارتوپدی، زنان و زایمان و...)
معاینات دقیق در کلینیک‌ها
دندانپزشکی و دامپزشکی
اتاق‌های زایمان و اورژانس
اجزای اصلی چراغ سیالتیک:
لامپ یا منبع نور:
معمولاً از نوع LED، هالوژن یا زنون هست. LED رایج‌ترین نوع مدرن محسوب میشه چون گرمای کمتری تولید می‌کنه و عمر بالایی داره.
رفلکتورها (آینه‌های بازتاب‌دهنده):
برای متمرکز کردن نور و حذف سایه استفاده می‌شن. شکل هندسی خاصی دارن تا نور به صورت یکنواخت پخش بشه.
لنز یا پوشش نوری:
شیشه یا پلاستیک شفاف که جلوی لامپ قرار می‌گیره تا نور رو هموار و یکنواخت کنه. این قسمت باید کاملاً تمیز باشه.
دسته‌ی تنظیم نور و زاویه:
اغلب به صورت استریل‌پذیر طراحی می‌شن تا جراح بتونه زاویه و جهت نور رو با دست تنظیم کنه.
بازوهای مکانیکی متحرک:
وظیفه نگهداری و حرکت دادن چراغ در زوایای مختلف رو دارن. معمولاً چند مفصل دارن و قابلیت چرخش، ارتفاع و تنظیم زاویه رو فراهم می‌کنن.
برد تغذیه الکتریکی:
شامل مدارهای الکترونیکی هست که برق را کنترل و به منبع نور می‌رسونه. این بردها ممکنه دارای کنترل شدت نور و ولتاژ باشن.
منبع تغذیه اضطراری (UPS یا باتری):
برای زمانی که برق قطع میشه، تا مدتی چراغ به کار خودش ادامه بده.
روش‌های نگهداری (نگهداشت) چراغ سیالتیک:
نگهداری روزانه:
بررسی عملکرد کل چراغ (روشن/خاموش، تنظیم نور).
پاک کردن سطح لنز، دسته‌ها و بدنه با پارچه نرم و مواد ضدعفونی غیر خورنده.
بررسی وجود هرگونه شکستگی یا ترک در لنز یا پوشش.
نگهداری ماهانه:
بازدید از وضعیت پیچ‌ها و اتصالات بازوها، در صورت شل بودن، سفت‌کاری انجام بشه.
تست شدت نور با نورسنج برای اطمینان از حفظ کیفیت نوردهی.
بازبینی فن تهویه (در مدل‌هایی که سیستم خنک‌کننده دارن).
بررسی وضعیت باتری یا منبع برق اضطراری.
نگهداری فصلی یا دوره‌ای (هر ۳ تا ۶ ماه):
باز کردن قاب برای تمیز کردن دقیق رفلکتورها و فضای داخلی.
بررسی عملکرد برد تغذیه با مولتی‌متر.
روغن‌کاری مفصل‌ها در صورت نیاز (در مدل‌های مکانیکی).
تست کامل حرکات بازو برای اطمینان از عملکرد روان و بدون گیر کردن.
چک کردن تاریخ مصرف لامپ و تعویض در صورت رسیدن به پایان عمر مفید.
در ادامه هم روش عیب‌یابی و هم راهنمای تعمیر برای هر یک از اشکالات رایج چراغ سیالتیک رو برات نوشتم:
1. چراغ روشن نمی‌شود :
عیب‌یابی:
بررسی کن که برق ورودی به دستگاه متصل هست یا نه. گاهی پریز یا دوشاخه مشکل داره.
کلید روشن/خاموش رو چند بار تست کن.
بررسی کن که لامپ نسوخته باشه (با تست لامپ یا دیدن رنگ سیاه سوختگی).
اگر لامپ سالمه، احتمال خرابی برد تغذیه وجود داره.
تعمیر:
تعویض لامپ با همان مدل و توان مشخص‌شده.
تست ولتاژ خروجی برد تغذیه با مولتی‌متر. اگر خروجی نداره، باید برد تعمیر یا تعویض بشه.
در صورت خرابی کلید یا فیوز داخلی، قطعه معیوب تعویض شود.
2. نور چراغ ضعیف شده :
عیب‌یابی:
بررسی بصری سطح لنز یا شیشه محافظ: اگر مات یا کثیف شده باشه، نور خوب عبور نمی‌کنه.
بررسی تاریخچه‌ی استفاده از لامپ: لامپ‌ها با گذر زمان افت نور دارن.
تست شدت نور با نورسنج (لوکس‌متر) اگر در دسترسه.
تعمیر:
تمیز کردن لنز، آینه و سطح خارجی با پارچه نرم و محلول ضدعفونی غیراسیدی.
تعویض لامپ با مدل اورجینال توصیه‌شده توسط سازنده.
در صورت LED بودن، بررسی درایور LED.
3. سایه زیاد در محل جراحی :
عیب‌یابی:
بررسی زاویه تابش نور: آیا چراغ‌ها درست روی محل عمل تنظیم شدن؟
آینه‌های داخلی یا رفلکتورها رو ببین که سالم و تمیز باشن.
چک کن که آیا همه‌ی لامپ‌ها یا ماژول‌های LED کار می‌کنن یا یکی خاموشه؟
تعمیر:
تنظیم مجدد زاویه تابش با دسته‌ها یا بازوهای چراغ.
تمیز کردن آینه‌ها با دقت زیاد (ترجیحاً با دستکش و پارچه میکروفایبر).
در صورت آسیب به رفلکتورها، تعویض اونا لازمه.
4. گرم شدن بیش از حد چراغ :
عیب‌یابی:
آیا فن تهویه در حال کاره؟ (گوش کن که صدای چرخش یا باد فن باشه)
نوع لامپ استفاده‌شده چیه؟ (هالوژن حرارت زیادی تولید می‌کنه)
بدنه یا محفظه‌های اطراف بیش از حد داغ شدن یا خیر؟
تعمیر:
بررسی فن‌ها و تعویض در صورت سوختگی یا خرابی.
تعویض لامپ هالوژن با LED در صورت امکان.
اطمینان از وجود تهویه مناسب در اطراف دستگاه (مانع نذار جلوی خروجی هوا).
5. شل شدن بازو یا افتادن چراغ از موقعیت
عیب‌یابی:
بررسی سفتی پیچ‌ها در مفصل‌های حرکتی.
آیا چراغ وقتی رها میشه، پایین می‌افته یا سر جاش می‌مونه؟
احساس لقی در مفصل‌ها یا صداهای غیرعادی؟
تعمیر:
سفت کردن اتصالات با آچار مناسب (به آرامی و بدون فشار زیاد).
در صورت ساییدگی یا شکستگی قطعات داخلی، تعویض بوش‌ها یا بلبرینگ‌ها.
در مواردی نیاز به سرویس تخصصی مکانیکی هست.
دوره آموزش تعمیر تجهیزات پزشکی
آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات بیمارستانی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات دندانپزشکی
دوره آموزش تعمیرات تجهیزات آزمایشگاهی
گروه سهند اولین مرکز آموزش تعمیرات تجهیزات پزشکی در ایران
@sahandbme
