ست معاینه

ست معاینه یا ابزار معاینه عمومی بخش مهمی از تجهیزات پزشکی مطبی هستند که پزشکان را در معاینه و همچنین تشخیص اولیه بیماری یاری می دهند.

ست معاینه به ترکیبی از چندین ابزار پزشکی قابل حمل، مانند اتوسکوپ، افتالموسکوپ، رتینوسکوپ و سایر تجهیزات معاینه گفته میشود که برای نواحی گوش، حلق، بینی و چشم کاربرد دارند.

‎به طور معمول اغلب ستهای معاینه شامل: یک دسته باتری دار فلزی با لامپ هالوژن، هد اتوسکوپ، هد افتالموسکوپ، یک اسپکولوم بینی قابل نصب روی اتوسکوپ، ۲ آینه مخصوص معاینه حلق، حلق بازکن، هدایتگر نور به حلق و بینی و ۴ لنز مخصوص از جنس پلی اکریلیک می‌باشند.

از ابزارهای معاینه مهم می توان به اتوسکوپ (جهت معاینه مجاری گوش و پرده صماخ)، افتالموسکوپ (معاینه شبکیه چشم)، رتینوسکوپ (تشخیص قدرت انکسار چشمی)، فشار سنج، تب سنج، گوشی پزشکی و … اشاره کرد.

پزشک بر اساس تخصص به یک یا همه این ابزارهای برای تشخیص بهتر نیاز دارد. در این راستا شرکت های تولید کننده ابزارهای معاینه برای راحتی پزشک در هنگام تهیه این ابزارها، اقدام به تهیه ست های معاینه مختلف به صورت ترکیبی از ابزاهای معاینه بر اساس تخصص کرده اند.

انواع ست‌های معاینه

از ست های معاینه بسیار پر کاربرد، ست ENT یا گوش و حلق و بینی است که در حالت پایه شامل دستگاه اتوسکوپ و افتالموسکوپ می باشد. در این ست ها معمول از یک هندل (دسته) که با باتری کار می کند، استفاده می شود که سری اتوسکوپ یا افتالموسکوپ به آن متصل می شود. همچنین این ست ها می توانند شامل آینه های معاینه، اسپکلوم چند بار مصرف و یک بار مصرف در سایزهای مختلف جهت معاینه داخل مجاری گوش نیز باشند.

این ست‌ها می‌توانند به صورت رومیزی و یا پنل دیواری نیز باشد. در ست های رومیزی معمولا پایه ای که ابزارها روی آن قرار می گیرند، شارژر ابزار نیز هستند. در ست های دیواری که اغلب در بیمارستان ها استفاده می شود، از برق شهری برای ابزار استفاده می شود و دیگر نیازی به باتری نیست. این ست ها معمولا دارای فشارسنج عقربه ای و تب سنج نیز برای معاینه بیمار هستند.

اجزای ست معاینه

اتوسکوپ:

اتوسکوپ (Otoscope) یکی از ابزار معاینه پزشکی است که برای معاینه داخل گوش مورد استفاده قرار می گیرد. بخش های مختلف گوش مانند گوش خارجی و پرده صماخ توسط این دستگاه مشاهده می شوند. اتوسکوپ دارای یک دسته و یک سر مخصوص است که در قسمت دسته یک منبع الکتریکی برای تولید نور و در قسمت سر یک عدسی برای بزرگنمایی وجود دارد.

بزرگنمایی اتوسکوپ ۲/۵ تا ۳ برابر است اما مدل های پیشرفته تر آن دارای بزرگنمایی ۴/۲ برابر هستند و برای کاربردهای حرفه ای استفاده می شوند. معمولا این عدسی قابل جابجایی و تعویض است و ابزار مختلف می توانند به جای آن قرار گیرند. به طور مثال برای خارج کردن ترشحات گوش از ابزاری استفاده می شود که بر روی سر اتوسکوپ و به جای عدسی قرار داده می شوند. هم چنین برای ورود هوا به گوش جهت سنجش میزان تحرک پرده تمپان نیز از این ویژگی اتوسکوپ استفاده می شود.

اتوسکوپ ها در دو مدل ثابت و متحرک ساخته می شوند. تفاوت این دو مدل تنها در منبع تغذیه آن ها است (برق یا باتری قابل شارژ). در استفاده از اتوسکوپ، معمولا از یک اسپکلوم مخصوص گوش استفاده می شود که مجرای گوش را باز نگه می دارد و دید بهتری به پزشک می دهد.

این اسپکلوم ها یک بار مصرف هستند و از انتقال آلودگی جلوگیری می کنند. اسپکلوم هایی که یکبار مصرف نیستند نیز باید به راحتی و به صورت مکرر ضد عفونی شوند. اتوسکوپ ها برای معاینه داخل بینی نیز استفاده می شوند. دقت و روشنایی اتوسکوپ باید به گونه ای باشد که پزشک بتواند به خوبی داخل گوش را ببیند و تغییر رنگ بافت های داخل گوش را تشخیص بدهد.

دستگاه اتوسکوپ دارای ۲ نوع لامپ است:

رشته ای (زنون یا هالوژن): در این مدل لامپ به خصوص نوع هالوژن آن، نور قوی و بسیار خوبی برای مشاهده داخل گوش ایجاد می شود. اما این نور به مرور زمان کم شده و لامپ کدر می شود. طول عمر این لامپ حدود ۱۰ ساعت است.

LED : کیفیت لامپ LED برعکس مدل رشته ای ثابت است و تغییر نمی کند طول عمر این لامپ تا هزاران ساعت است.

افتالموسکوپ:

افتالموسکوپ (Ophthalmoscope) وسیله ای برای معاینه چشم است. رتین و محفظه ویتروس چشم توسط این دستگاه مورد بررسی قرار می گیرند. هم چنین اجزای دیگر مانند دیسک اپتیک، عروق خونی یا سر عصب بینایی نیز برای پزشک نشان داده می شوند.

دقت افتالموسکوپ باید زیاد باشد و تا حدود ۹۵-۹۰ درصد برسد. معاینه ی چشم در بیماران مبتلا به دیابت و بیمارانی که دچار سردرد شده اند از اهمیت بالایی برخوردار است. این وسیله برای تشخیص بیماری هایی مانند فشار خون، تومور مغزی، سکته ی مغزی و بیماری های قلبی و عروقی استفاده می شود.

انواع افتالموسکوپ :

افتالموسکوپ ها در دو مدل ثابت و قابل حمل ارائه می شوند و تفاوت آن ها تنها در نوع منبع تغذیه است. تقسیم بندی دیگر افتالموسکوپ به شرح زیر است:

مستقیم: این نوع افتالموسکوپ در اندازه ی یک چراغ قوه ی کوچک ساخته می شود و دارای یک منبع نوری و تعدادی لنز چرخشی با بزرگنمایی بیش از ۱۵ برابر است. این وسیله در معاینات معمول پزشکی استفاده می شود و با ورود نور از طریق مردمک، دید کامل داخل چشم را فراهم می کند.

غیر مستقیم: این مدل افتالموسکوپ شامل یک چراغ است که به دور سر پزشک وصل می شود و یک لنز که پزشک آن را در دست می گیرد. در این دستگاه، دید بهتری از داخل چشم فراهم می شود.

Sitlamp: این وسیله جلوی چشم بیمار و لنزهای آن در نزدیکی چشم قرار می گیرند. مزیت این افتالموسکوپ نسبت به دو مدل دیگر، دید سه بعدی و بزرگنمایی بیشتر است. البته میدان دید آن از افتالموسکوپ مستقیم بیشتر و از افتالموسکوپ غیر مستقیم کمتر است.