بررسی دستگاه الکتروکاردیوگراف

دستگاه الکتروکاردیوگرام (ECG)

الکتروکاردیوگرام ( Electrocardiogram) یا نوار قلب به نمودار ثبت ‌شده‌ی تغییرات پتانسیل الکتریکی ناشی از تحریک عضله ی قلب گفته می‌شود. معمولاً با مخفف ECG مشخص می‌شود.قلب سيگنالهای الكتريكی توليد می كند كه می تواند به عنوان ابزار تشخيص عملكرد نواحی مختلف قلبی مورد استفاده قرار گيرد. پتانسيل های الكتريكی توليد شده توسط قلب در سراسر بدن منتشر شده و اختلاف پتانسيل هایی را در سطح بدن بوجود می آورند. این دستگاه دارای یک سری لید و گیره های اتصال می باشد که لیدها (Leads) به قفسه سینه و گیره ها به دست و پای بیمار وصل می شود.

اساس کار دستگاه الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram)

روش بدون دردی است که فعالیت الکتریکی قلب را ضبط می کند. نوار قلب یکی از بی خطرترین و ساده ترین اقداماتی است که اطلاعاتی ارزشمند در مورد قلب به پزشک می دهد. جریان الکتریکی منتشر شده از قلب توسط الکترودهایی که با رنگهای مختلف استاندارد به دست ها و پاها و جلوی سینه وصل می شوند می تواند در تشخیص بیماریهای قلب با ارزش باشد. نوار قلب در بررسی دردهای قلبی و سکته های قلبی ارزش بالایی دارد و به عنوان اقدام روتین در تمام کسانی که مشکلات حاد قلبی دارند صورت می گیرد.

نحوه‌ گرفتن نوار قلب الکتروکاردیوگرام

بهتر است فرد به دور از استرس بوده و وعده غذایی سنگیدن نخورده باشد . در ضمن اتاق نوار قلب باید گرم باشد تا فرد دچار لرزش بدن نشود ، زیرا لرزش بدن ( چه عمومی یا در اثر سرما ) روی نوار قلب تأثیر سوء می گذارد و به اصطلاح پارازیت(Parasite) ایجاد می کند . موهای بلند سینه نیز مانع ثبت صحیح نوار قلب می شوند . نوار قلب هیچگونه برق یا جریان الکتریسته ای به بیمار القاء نمی کند . فرد باید ساعت و سایر لوازم فلزی خود را در بیاورد . حلقه نوار قلب کاغذی مدرج است که داخل دستگاه قرار دارد و سوزن دستگاه که کمی گرم شود خطوطی نمودار قلب را روی کاغذ ثبت می کند .

لید های الکتروکاردیوگرام (Electrocardiogram Leads):

در الكتروكارديوگرافی از يك جفت الكترود كه به عنوان ليد Lead معروف است، استفاده مي شود و معمولاً سيگنال ECG از چند ليد مختلف برداشت می شود. اين ليدها ممكن است به صورت دوقطبی (ليدهاي اصلی) يا تك قطبی انتخاب شوند.

در ثبت های كلينيكی مجموعاً 12 ليد به عنوان ثبت ECG از بدن بيمار ثبت می شود كه شامل سه ليد اصلي (ليد Ι، ليد ΙΙ، ليد ΙΙΙ) و 9 ليد تك قطبي (ليدهای سينه ای _v1 تا _v6 و ليدهای a_vl ،a_vr و a_vf) می باشند. يك دستگاه ECG بايستی قادر باشد تمام 12 ليد را ثبت كرده و نمايش دهد. ۴ الکترود مخصوص اندامها و ۶ الکترود مخصوص قفسه سینه است.

شیوه لیدگذاری الکتروکاردیوگرام

دستگاه الكتروكارديوگراف شامل اجزای اصلي زير مي باشد:

1. صفحه كليد
2. اتصالات جانبی
3. صفحه نمايشگر
4. برد تغذيه
5. باطری پشتيبان
6. چاپگر (Recorder)
7. مدارات تقويت كننده ECG
8. سيستم پردازش ، ذخيره و انتقال اطلاعات

1-صفحه کلید

اين قسمت بسته به مدل و شركت سازنده به لحاظ شكل ظاهری و نوع كليد ها می تواند بسيار متفاوت باشد ولی به وسيله آنها می توان كارهای زير را انجام داد:

كليد روشن و خاموش كردن دستگاه:

بوسيله آن می توان دستگاه را روشن و خاموش كرد.

كليد انتخاب نوع عملكرد دستگاه از نظر دستی1(Manual) و يا خودكار(Auto):

اگر با اين كليد مد كاری دستگاه را روی Manual بگذاريم اپراتور قادر خواهد بود از ميان ليدهای دوازده گانه هركدام را كه مورد نياز است انتخاب كند. در حاليكه با انتخاب مد كاری Auto دستگاه به طور خودكار كليه دوازده ليد را گرفته و چاپ مي كند.

كليد انتخاب سرعت:

به وسيله اين كليد اپراتور دستگاه، می تواند بسته به نوع بيمار و توصيه پزشك، سرعت حركت كاغذ را انتخاب كند. سرعت حركت كاغذ می تواند يكی از مقادير 5 ، 25 و يا 50mm/s را داشته باشد.

كليد تنظيم ضريب تقويت موج خروجی (Gain):

به وسيله اين كليد مي توان اندازه موج رسم شده بر روي كاغذ را تنظيم كرد. مقادير معمول آن، 0/5، 1 و يا 2cm/mv می باشد.

كليد فيلتر(filter keys):

از اين كليد برای فعال و يا غير فعال كردن فيلتر دستگاه استفاده می شود.

كليدهاي انتخاب ليد(Lead Selection):

بوسيله اين كليدها در صورتيكه در مد كاري Manual باشيم مي توانيم ليد مورد نظر خود را انتخاب كنيم. قابل ذكر است كه اين كليد(يا كليدها ) در مد Auto غير فعال می باشند.

كليد 1mv:

به وسيله اين كليد يك سيگنال به اندازه 1mv در خروجی ايجاد می شود كه جهت تست خروجی و نيز تنظيم قلم می توان از آن استفاده كرد.

كليد تنظيم صدا (volume adjustment keys): به وسيله آن می توان بيزر(Beezer) دستگاه را قطع و يا شدت صداي آن را تنظيم كرد. اين كليد در بعضی از مدلها وجود ندارد.

كليد شروع ( Start key) : به وسيله اين كليد و پس از انجام تنظيمات لازم، دستگاه شروع به گرفتن نوار قلب از بيمار می كند.

كليد پایان (Stop key) : در مد Manual ابري اتمام كار اب يد از اين كليد استفاده كنيم. (در بسياری از دستگاه های ECG كليد Start و Stop در يك كليد ادغام شده اند)

2-اتصالات جانبی (Lateral connections)

اتصالات جانبی دستگاه شامل بخشهای زير مي باشد:

كابل برق: جهت تامين جريان و ولتاژ مورد نياز دستگاه،از برق شهری استفاده مي شود.

سيم زمين (Earth): به دليل رعايت مسائل ايمنی و جلوگيری از اثرات نامطلوبی كه امواج الكتريكي و الكترومغناطيسي موجود در محيط بر روی كیفيت ECG  گرفته شده از بيمار می گذارد، استفاده از سيم زمین الزامی می باشد. بسته به امكانات موجود مي توان از كابل كشی زمين، لوله كشی آب، شوفاژ و در نهايت در صورت در دسترس نبودن هيچ يك از موارد فوق از تخت بيمار برای اتصال سيم زمين استفاده كرد.

كابل اتصال ليدها: بسته به نوع دستگاه مي تواند شامل 3، 6 و يا 12 ليد باشد ولی اكثر دستگاههاي ECG موجود در بازار توانايی دريافت و پردازش 12 ليد را دارند.

3-صفحه نمایشگر

صفحه نمايشگر جزو قسمت های ضروری دستگاه نيست و در مدلهای قديمی و برخی از مدل های حاضر در دستگاه وجود ندارد.

صفحه نمايشگرهای به كار رفته در انواع مختلف دستگاه های ECG موجود در بازار، ممكن است از نوع LCD های سياه و سفيد تك خطی و يا گرافيكی و نيز LCD های رنگی باشد.

بسته به نوع و مدل دستگاه از صفحه نمايشگر برای نمايش تنظيمات دستگاه و در برخی مدل ها برای نمایش خروجی ECG گرفته شده از بیمار استفاده می شود.

4-برد تغذیه:

اين برد وظيفه تبديل ولتاژ برق شهري را به ولتاژ dc مورد نياز دستگاه برعهده دارد و بسته به نوع دستگاه از قسمت هاي مختلفي تشكيل مي شود كه عمده ترين آنها به شرح زير مي باشد:

• سلكتور v110/220 (فقط در بعضي از مدلها)
• فيوز محافظ ( فقط در بعضي از مدلها )
• مدارات ايزولاسيون
• ترانس كاهنده يا اتوترانس كاهنده
• مدارات يكسو كننده
• مدارات تثبيت كننده
• فن ( فقط در بعضي از مدلها )
• دورو ي برق DC ( فقط در بعضي از مدلها)

5- باطری پشتیبان

اغلب دستگاه هاي ECG علاوه بر استفاده از برق شهري، از يك باطري قابل شارژ نيز جهت تامين انرژي الكتريكي مورد نيازدستگاه در مواقعي كه استفاده از برق شهري ممكن نيست،استفاده مي كنند.

انواع باطري هايي كه در دستگاه هاي ECG به كار مي روند عبارتند از :

• باطريهاي نيكل كادميوم NI-Cd
• باطريهاي سرب اسيد SLA