بررسی عملکرد و مشکلات دستگاه سل کانتر
سل کانتر دستگاهی است که به کمک آن می توانید تعداد گلبول های قرمز ، گلبول های سفید و پلاکت های خون را اندازه گیری کنید و همچنین از مهم ترین و کارآمد ترین تجهیزات آزمایشگاهی می باشد . دستگاه های سل کانتر الکترونیکی ویژگی های خون را اندازه گیری می کنند و آن ها را در دو دسته ی مجرا تقسیم بندی می کنند : دسته ی اول امپدانس الکتریکی محلول را هنگامی که خون از یک منفذ عبور می کند اندازه گیری می کنند و دسته ی دوم بر اساس شکسته شدن نور در اثر عبور سلول های خون عمل می کنند .
ولتاژ dc متناسب با تعداد WBC تولید شود. خروجی های سه مدار انتگرال گیر وارد مدار تصمیم گیری می شود. اگر سه خروجی در یک محدوده باشند، متوسط آنها گرفته می شود. اگر یکی از مقادیر، از دو مقدار دیگر مقدار خیلی دور باشد، درمیانگین گیری به حساب نمی آید و اگر سه مقدار خروجی خیلی با یکدیگر تفاوت داشتند، خطا گرفته می شود و خروجی صفر خواهد بود. معمولا بیش از یک سلول در یک لحظه از جلوی منفذ عبور می کند که این امرباعث ایجاد خطا درشمارش میشود. دربیشتر آنالایزرها ، بااستفاده ازروش های آماری این پدیده را پیش بینی و اصلاح می‌کنند.
شمارنده سلول امپدانس الکتریکی
در این تکنیک ابتدا نمونه خون گرفته شده را با اضافه کردن داوری ضد انعقاد هپارینه کرده تا از به هم چسبیدن سلول ها و ایجاد خطا در اندازه گیری اجتناب شود. سپس با مکش خودکار حجم مشخصی از خون وارد دستگاه می شود. سپس، نمونه به نسبت ۱ به ۲۲۴ با محلولی که از نظر اسمزی با خون ایزوتونیک و بدون ذرات معلق است، رقیق می شود، در نهایت نمونه رقیق شده به دو قسمت تقسیم می شود. یک قسمت وارد محفظه شده و
قسمت دیگر که برای شمارش RBC استفاده خواهد شد، دوباره به یک محفظه رقیق کننده برگردانده میشود. به قسمتی از خون که برای شمارش WBC مورد استفاده می گیرد محلولی به نام ماده لیز کننده اضافه شده که غشاء سلول های قرمز را پاره کرده و هموگلوبین را آزاد می کند.
برای اندازه گیری هموگلوبین مقداری از محلول سیانید و پتاسیم فری سیانید، به عنوان ماده لیز کننده به نمونه اضافه میشود. سیانید آهن، آهن هموگلوبین را از حالت فرو ۲+ (Fe) به حالت + ۳ (Fe) تبدیل کرده و مت هموگلوبین ایجاد می‌کند که با سیانیدپتاسیم ترکیب می شود و رنگدانه پایدار “سیان مت هموگلوبین” را تولید می کند. چگالی نوری محلول با روش های اسپکتروفتومتری اندازه گیری می شود و مقدار به دست آمده متناسب با غلظت هموگلوبین است.
پس از رقیق کردن نمونه ها، شمارش WBC,RBC و پلاکت با تکنیک امپدانس سنجی حجمی به دست می آید. برای شمارش سلول های قرمز نیز از همین روش استفاده می شود. محلول های شامل سلول ها وارد محفظه شمارش میشود. سپس حجم مشخصی از محلول متوسط پمپ خلاء و از طریق منفذ وارد لوله شمارش می شود. یک الکترود داخل لوله است و الکترود دیگر در محفظه شمارش قرار دارد. هنگامی که سلول از منفذ عبور می کند جریانی از محلول بدون سلول که از جلوی منفذ می گذرد، جریان الکتریکی ثابتی را بین دو الکترود به وجود می آورد و حجمی از محلول را برابر حجم خودش جابجا می کند. مقاومت سلول مفید خیلی بزرگتر از مقاومت مایع است. در نتیجه با عبور سلول خون، وقفه ای در جریان و یک پالس امپدانسی ایجاد می شود. دامنه پالس متناسب با حجم سلول است. پالس ها تقویت می‌شوند و پالس هایی که امپدانس آن ها بیشتر از یک سطح آستانه باشد، شمرده خواهند شد. برای افزایش دقت اندازه گیری، از سه واحد شمارش به صورت موازی استفاده می شود. این سه واحد، از یک محفظه شمارش و الکترود محفظه مشترک استفاده می کنند، ولی هر کدام لوله شمارش و الکترود لوله مخصوص خود را دارند. خروجی هر واحد تقویت می شود و از مدار آستانه عبور می کنند. ولتاژ آستانه در هنگام کالیبره کردن به دست می آید. پالس هایی که بیشتر از سطح آستانه هستند،وارد انتگرالگیر می شوند تا ولتاژ dc متناسب با تعداد WBC تولید شود. خروجی های سه مدار انتگرال گیر وارد مدار تصمیم گیری می شود. اگر سه خروجی در یک محدوده باشند، متوسط آنها گرفته می شود. اگر یکی از مقادیر، از دو مقدار دیگر مقدار خیلی دور باشد، درمیانگین گیری به حساب نمی آید و اگر سه مقدار خروجی خیلی با یکدیگر تفاوت داشتند، خطا گرفته می شود و خروجی صفر خواهد بود. معمولا بیش از یک سلول در یک لحظه از جلوی منفذ عبور می کند که این امرباعث ایجاد خطا درشمارش میشود. دربیشتر آنالایزرها ، بااستفاده ازروش های آماری این پدیده را پیش بینی و اصلاح می‌کنند.
شمارنده سلول لیزری
هنگامی که سلول ها از جلوی نور لیزر با طول موج خاص در حال عبور هستند، آشکارسازهای الکترونیکی، نور پراکنده شده از سلول را اندازه گیری می‌کنند . نوری که در جهت مستقیم پراکنده می شود همان طول موج نور تابش شده را دارد و شدت آن با اندازه ذره متناسب است. به این ترتیب که هر چه سلول بزرگ تر باشد، پراکندگی نور بیشتری وجود خواهد داشت و دتکتور FSC سیگنال بزرگ تری را به سمت قسمت الکترونیکی می فرستد. از آنجا که این نور به حد کافی قوی است برای شناسایی آن از فتودیود استفاده میشود
فرض هموژن بودن سلول ها در مورد RBC ها نسبتا صادق است، ولی برای WBC ها مناسب نیست و برای تعیین اندازه RBC ها نیز به دلیل متفاوت بودن اشکال آنها و تفاوت در محتوای هموگلوبین دچار محدودیت خواهیم شد. برای حل این مشکل در مورد RBC ها آنها را در محیط‌های با غلظت مناسب به شکل کره در آورده و شدت تفرق نور در زوایای مختلف را مقایسه می کنند. امروزه نسل جدید این سل کانترها قادر به اندازه گیری ۲۲ پارامتر مختلف هستند که مهم ترین قابلیت آنها افتراق ۵ زیر گروه سلولی گلبول های سفید است. دستگاه قادر به اندازه گیری ۱۰۰۰۰ سلول در هر نمونه است. اگر تعداد گلبول های سفید کوچک تر از ۱۰ کیلو بر میکرولیتر باشد، سیستم همان تعداد سلول ها را به عنوان WBC کلی شمارش خواهد کرد. این سیستم ها علاوه بر شمارش متداول سلول های خونی، قادر به انجام شمارش افتراقی سلول ها، محاسبه پارامترهای مرتب با اندازه سلول و مشخص کردن نمونه های غیر طبیعی هستند
لوله‌های حاوی نمونه توسط بازوی روباتیک مخلوط می شود. هر لوله پیش از نمونه برداری ۱۰ بار به صورت وارونه مخلوط میشود. علاوه بر این دستگاه قادر به نمونه برداری از نمونه های از پیش رقیق شده است. در برخی سیستم ها، نمونه وارد یک دریچه چرخشی شده که در آنجا تبدیل به پنج نمونه جداگانه می شود. یعنی حدود ۶ میکرولیتر خون کامل جهت اندازه گیری هموگلوبین و ۴ میکرولیتر برای تعیین اندازه سلول ها و شمارش RBC و پلاکت و ۱۲ میکرولیتر برای شمارش کل و شمارش افتراقی گلبول های سفید در محفظه های جداگانه قرار می‌گیرند. در برخی دیگر از مدل ها، هفت نمونه جدا می شوند که عبارتند از: ۳ میکرولیتر برای شمارش WBC و سه نمونه جداگانه برای شمارش افتراقی WBC و ۴/۲ میکرولیتر برای ارزیابی گلبول های نابالغ.
به طور خلاصه سیگنال های جمع آوری شده از قسمت های مختلف (فتودیودها و PMTها) تقویت شده به مرکز محاسبه سیستم الکترونیکی وارد می‌شوند. سپس با استفاده از کامپیوتر و نرم افزارهای نصب شده بر روی آن که هر یک برای انجام آزمایش خاصی طراحی شده اند، آنالیز داده ها انجام می شود. برخی از این نرم افزارها تنها برای انجام کارهای تحقیقاتی مناسب هستند، ولی در غیر این موارد نرم افزار تمامی امکانات لازم برای آنالیز داده ها، سنجش و شمارش آن ها را در اختیار کاربر قرار می دهد. در برخی از دستگاه ها برای شمارش افتراقی سلول های سفید از روش فلوسایتومتری استفاده می شود. در این روش مجموعه ای از اطلاعات مربوط به امپدانس متری و اطلاعات حاصل از نحوه پراکنده شدن نورلیزر تابانده شده به سلول‌ها برای به دست آوردن ساختار و اندازه سلول ها مورد استفاده قرار می گیرد.
